ธนะวัฒน์ รวมสุกอารยา ทิพย์วงศ์พรพรรณ วรสีหะTanawat RuamsookAraya TipwongPonpun VorasihaSurintorn Kalampakornมหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา. วิทยาลัยพยาบาลและสุขภาพมหาวิทยาลัยมหิดล. คณะสาธารณสุขศาสตร์. ภาควิชาการพยาบาลสาธารณสุข2022-07-122022-07-122565-07-122564วารสารสาธารณสุขศาสตร์. ปีที่ 51, ฉบับที่ 3 (ก.ย.-ธ.ค. 2564), 214-2222697-584X (Print)2697-5866 (Online)https://repository.li.mahidol.ac.th/handle/20.500.14594/72095อาสาสมัครสาธารณสุขประจําาหมู่บ้าน หรือ อสม. เป็นบุคลากรที่สําาคัญในการควบคุมยาสูบ การพัฒนาความรอบรู้ทางสุขภาพและสมรรถนะแห่งตนในการช่วยเลิกบุหรี่จําาเป็นต้องได้รับการพัฒนา เพื่อส่งเสริมให้ อสม. ช่วยให้ประชาชนเลิกสูบบุหรี่ได้ การวิจัยกึ่งทดลองนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาผลของโปรแกรมส่งเสริมความรอบรู้ทางสุขภาพและสมรรถนะแห่งตนต่อการช่วยเลิกบุหรี่ของ อสม. จังหวัดสมุทรสงคราม กลุ่มตัวอย่างแบ่งเป็นกลุ่มทดลอง 30 คน ได้รับโปรแกรมการส่งเสริมความรอบรู้ทางสุขภาพและสมรรถนะแห่งตนในการช่วยเลิกบุหรี่ จํานวน 5 สัปดาห์ กลุ่มเปรียบเทียบ จําานวน 30 คน ได้รับเอกสารเกี่ยวกับบุหรี่ เก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบสอบถาม แบ่งออกเป็น 4 ส่วน ได้แก่ ส่วนที่ 1 ข้อมูลทั่วไป ส่วนที่ 2 ความรอบรู้ทางสุขภาพในการช่วยเลิกบุหรี่ โดยค่าความเชื่อมั่น = 0.82 และค่าความตรงเชิงเนื้อหา = 0.90 ส่วนที่ 3 การรับรู้ความสามารถของตนเองในการช่วยเลิกบุหรี่ โดยมีค่าความเชื่อมั่น = 0.82 และค่าความตรงเชิงเนื้อหา = 0.90 และส่วนที่ 4 พฤติกรรรมการช่วยเลิกบุหรี่ โดยมีค่าความเชื่อมั่น = 0.74 และค่าความตรงเชิงเนื้อหา = 0.90 วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติ Paired t-test และ Independent t-test ผลการวิจัยพบว่า เมื่อสิ้นสุดกิจกรรม กลุ่มทดลองมีคะแนนเฉลี่ยความรู้ ความเข้าใจการเข้าถึงข้อมูล การสื่อสาร การตัดสินใจ การจัดการตนเอง การรู้เท่าทันสื่อ การรับรู้ความสามารถของตนเอง และพฤติกรรมการช่วยเลิกบุหรี่สูงกว่าก่อนการทดลอง และกลุ่มเปรียบเทียบ อย่างมีนัยสําาคัญทางสถิติ (p < 0.05) โปรแกรมส่งเสริมความรอบรู้ทางสุขภาพและสมรรถนะแห่งตนสามารถส่งเสริมพฤติกรรมการช่วยเลิกบุหรี่ของอสม. ได้Smoking is a risk factor to health and an important cause of disease and premature death, especially among adolescents and patients with non-communicable diseases. It is an important public health problem in countries around the world, including Thailand. Cigarettes contain about 600 ingredients. When the ingredients burn, they generate more than 7,000 chemicals, 25 of which are harmful to health and at least 70 of them are linked to cancer. Smoking can lead to a variety of ongoing complications in the body. Tobacco smoke is incredibly harmful to health, and smoking can increase the risk of a variety of problems over several years. Some of the bodily effects are immediate, such as mood stimulation, anxiety and irritability, smelly hair, unhealthy teeth, yellow fingers, bronchitis, poor vision, dull sense of smell and taste, persistent coughing, and loss of appetite. Others have a long-term effect, for instance, the nicotine in cigarettes increases heart rate and blood pressure, carbon monoxide inhibits oxygen circulation in the body, and smoking is associated with diseases such as cancer, hypertension and hypertension complications, diabetes mellitus and diabetes complications, dyslipidemia, immune dysfunction, infertility, heart disease, constricted blood vessels, and chronic obstructive pulmonary disease (COPD). At present, smoking is also a risk factor of coronavirus infection (COVID-19). Village health volunteers (VHVs) are health workers that play important roles, and constitute an important workforce in tobacco control. They facilitate smoking cessation in a community. Promotion of health literacy and selfefficacy among VHVs regarding the harmful effects of tobacco; toxins in tobacco smoke; and techniques, skill training, benefits and media literacy about assisting people to stop smoking, could promote VHVs confidence in assisting with smoking cessation. Therefore, health literacy and self-efficacy of VHVs in assisting people with smoking cessation should be improved to promote successful smoking cessation in the community. The purpose of this quasi-experimental research was to examine the effect of a program designed to enhance health literacy and self-efficacy in providing assistance with smoking cessation among VHVs in Samut Songkhram Province, Thailand. The study involved VHVs (n=60), divided into the experimental group and comparison group. Participants in the experimental group received five weekly sessions of the enhancement program on health literacy and self-efficacy in assisting with smoking cessation. The comparison group received educational material about tobacco control. Data were collected using a questionnaire at pretest and posttest, and analyzed by using a paired t-test and independent t-test. The research findings showed that after the intervention, mean scores in: cognitive skill in assisting with tobacco and smoking cessation; skill in accessing health data; skill in communicating health data; decision-making skills, self-management, and media literacy to assist with smoking cessation; along with self-efficacy and smoking cessation assistance behavior, were significantly higher in the experimental group than in comparison group and significantly higher than at pretest (p <0.05). The findings of this study suggest that learning and seeing the success of other people can also change behavior to assist with smoking cessation and increase health literacy of VHVs. This program can promote health literacy and self-efficacy and can help smokers to stop smoking.thaมหาวิทยาลัยมหิดลอาสาสมัครสาธารณสุขประจําาหมู่บ้าน (อสม.)ความรอบรู้ทางสุขภาพการรับรู้สมรรถนะแห่งตนช่วยเลิกบุหรี่Village Health Volunteers (VHVs)Health literacySelf-efficacySmoking cessationResearch Articleวิทยาลัยพยาบาลและสุขภาพ มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทาภาควิชาการพยาบาลสาธารณสุข คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล