สิรินันท์ ฉิมพาลีธราดล เก่งการพานิชมณฑา เก่งการพานิชศรัณญา เบญจกุลมหาวิทยาลัยมหิดล. คณะสาธารณสุขศาสตร์. ภาควิชาสุขศึกษาและพฤติกรรมศาสตร์2022-07-142022-07-142565-07-142562วารสารสุขศึกษา. ปีที่ 42, ฉบับที่ 2 (ก.ค.- ธ.ค. 2562), 160-171https://repository.li.mahidol.ac.th/handle/20.500.14594/72130ผู้สูงอายุเป็นวัยที่มีโรคประจำตัวมาก มีโอกาสแสวงหายาแผนโบราณมารักษาหรือบรรเทาโรคจึงเสี่ยงที่จะได้รับอันตรายจากยาแผนโบราณที่ไม่ได้มาตรฐาน การวิจัยกึ่งทดลองนี้มีจุดประสงค์เพื่อศึกษาประสิทธิผลของโปรแกรมปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการใช้ยาแผนโบราณ ที่ประยุกต์ทฤษฎีแบบแผนความเชื่อด้านสุขภาพของผู้สูงอายุ ตำบลบางขันแตก อำเภอเมือง จังหวัดสมุทรสงคราม แบ่งเป็นกลุ่มทดลอง 30 คนกลุ่มเปรียบเทียบ 30 คน กลุ่มทดลองเข้าร่วมโปรแกรมสุขศึกษาทั้งสิ้น 5 ครั้ง เป็นเวลา 8 สัปดาห์ รวบรวมข้อมูลก่อนและหลังโปรแกรมโดยใช้แบบสัมภาษณ์ วิเคราะห์ด้วยสถิติความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐานค่าสูงสุด ค่าต่ำสุด Chi-square test, Independent’s t-test, Paired sample t-test, Wilcoxon signed-rank test, Independent’s t-test และ Mann Whitney U test ภายหลังการทดลอง กลุ่มทดลองมีคะแนนเฉลี่ยความรู้ในเรื่องของการใช้ยาแผนโบราณ การรับรู้โอกาสเสี่ยงต่อการเกิดอันตรายและการรับรู้ความรุนแรงจากการใช้ยาแผนโบราณที่ไม่ได้มาตรฐาน การรับรู้ประโยชน์และพฤติกรรมการเลือกใช้ยาแผนโบราณที่ได้มาตรฐานมากกว่าก่อนทดลองและมากกว่ากลุ่มเปรียบเทียบ (p<0.001) และมีการรับรู้อุปสรรคในการเลือกใช้ยาแผนโบราณที่ได้มาตรฐานลดลงจากก่อนการทดลองและลดลงมากกว่ากลุ่มเปรียบเทียบ (p<0.001) แสดงให้เห็นถึงประสิทธิผลของโปรแกรมที่ประยุกต์ทฤษฎีแบบแผนความเชื่อด้านสุขภาพในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการใช้ยาแผนโบราณในผู้สูงอายุ ดังนั้นจึงสามารถนำโปรแกรมสุขศึกษานี้ไปใช้ในการบรรเทาปัญหาการใช้ยาแผนโบราณอย่างไม่ปลอดภัยในผู้สูงอายุสาหรับโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลได้Elderly have many underlying diseases and have an opportunity to find some traditional medicine for curative consequently. They are risky to be harmful from taking nonstandarised traditional medicine. This quasi-experimental research was aimed to study the effectiveness of the program on traditional medicine use behavior modification applying health belief model among the elderly in Bangkhuntak Subdistrict, Muang District, Samutsongkhram Province. The samples were composed of 30 elderly in the experimental group and 30 elderly in the comparison group. The experimental group participated in 5 sessions of health education activities and the program lasted for 8 weeks. Data collection was done before and after the program by using interviewing schedules. Data was analysed by computing frequency, percentage, mean, standard deviation, maximal and minimal score, Chi-square test, Independent’s t-test, paired sample t-test, Wilcoxon signed-rank test Independent’s t-test and Mann Whitrey t-test. After the experiment, the experimental group was found a significant difference of mean scores between the comparison group and before experiment, in regard to knowledge about traditional medicine use, perceived susceptibility of adverse effects of nonstandardised traditional medicine use, perceived severity of adverse effects of nonstandardised traditional medicine use, perceived benefits of and standandised traditional medicine use behavior (p<0.001), and the significant decreased mean score of perceived obstacles to use standardised traditional medicine was found compared to before the experiment and the comparison group (p<0.001). Thus, this health education program can be used for relieve the problems of using nonstandardised traditional medicine among the elderly in other subdistrict health promoting hospitals.thaมหาวิทยาลัยมหิดลการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการใช้ยาแผนโบราณผู้สูงอายุทฤษฎีแบบแผนความเชื่อด้านสุขภาพResearch Articleคณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล