ธรรมรัตน์ มะโรหบุตรThammarat Marohabutrมหาวิทยาลัยมหิดล. คณะสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์. ภาควิชาสังคมและสุขภาพ2019-05-072019-05-072562-05-072561วารสารคุณภาพชีวิตกับกฎหมาย. ปีที่14, ฉบับที่ 2 (ก.ค. - ธ.ค. 2561), 27-41https://repository.li.mahidol.ac.th/handle/20.500.14594/43813การวิจัยเรื่อง ยุทธศาสตร์นโยบายการเป็นศูนย์กลางทางการแพทย์ (Medical Hub) กับสถานการณ์ ที่สะท้อนผลกระทบต่อระบบสุขภาพของประเทศไทย มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาและทบทวนสถานการณ์ ภายใต้นโยบายการเป็นศูนย์กลางทางการแพทย์ (Medical Hub) และผลกระทบที่มีต่อระบบสุขภาพของ ประเทศไทย ขอบเขตของการวิจัยเป็นการศึกษาครอบคลุมตั้งแต่แผนยุทธศาสตร์การพัฒนาให้ประเทศไทย เป็นศูนย์กลางสุขภาพของเอเชีย (พ.ศ. 2547-2551) จนกระทั่งแผนยุทธศาสตร์การพัฒนาให้ประเทศไทย เป็นศูนย์กลางสุขภาพนานาชาติ (พ.ศ. 2553-2557) โดยใช้ระเบียบการวิธีวิจัยแบบการศึกษาเชิงคุณภาพโดย การศึกษาเอกสารจากข้อมูลทุติยภูมิและข้อมูลตติยภูมิที่เกี่ยวข้องกับยุทธศาสตร์นโยบายการเป็นศูนย์กลาง ทางการแพทย์ (Medical Hub) รวมทั้งผลกระทบที่เกิดขึ้นต่อระบบสุขภาพของประเทศไทย ผลการวิจัยพบว่า นโยบายการเป็นศูนย์กลางทางการแพทย์ (Medical Hub) เกิดขึ้นจากการเพิ่มขึ้น ของผู้รับบริการชาวต่างชาติที่เดินทางเข้ามารับการรักษาพยาบาลในประเทศไทย โดยเฉพาะในภาคเอกชน หลังจากประเทศไทยประสบวิกฤติเศรษฐกิจเมื่อ พ.ศ. 2540 โรงพยาบาลเอกชนจึงปรับตัวโดยการเน้นรักษา พยาบาลชาวต่างชาติมากขึ้นเพื่อเข้ามาทดแทนรายได้ที่ลดลง ประกอบกับรัฐบาลเห็นโอกาสในการแก้ไข ปัญหาเศรษฐกิจและเพิ่มรายได้ให้กับประเทศจากการให้บริการชาวต่างชาติ จึงได้กำำหนดแผนยุทธศาสตร์ ทั้ง 2 แผน โดยการดำเนินงานของหน่วยงานภาครัฐต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง ตลอดช่วงเวลาของแผนยุทธศาสตร์มี จำนวนชาวต่างชาติที่เข้ามารับการรักษาพยาบาลเพิ่มขึ้นสะท้อนความสำเร็จที่เกิดขึ้นจากนโยบาย อย่างไรก็ดี การที่แพทย์และพยาบาลวิชาชีพจำนวนหนึ่งลาออกจากการทำงานในภาครัฐในช่วงเวลาดังกล่าวที่สะท้อน ภาวะสมองไหลไปสู่ภาคเอกชนที่เป็นผู้ให้บริการหลักแก่ชาวต่างชาติ แสดงถึงผลกระทบประการหนึ่งที่ เกิดขึ้นกับระบบสุขภาพของประเทศไทย ข้อเสนอแนะจากการวิจัยพบว่า การกำหนดและดำเนินนโยบายการเป็นศูนย์กลางทางแพทย์ (Medical Hub) ควรให้ทุกภาคส่วนทั้งภาครัฐ ภาคเอกชน และภาคประชาสังคมมีส่วนร่วมในการกำหนด และดำเนินนโยบาย ทั้งนี้ เพื่อได้รับมุมมองที่รอบด้านในการแก้ไขปัญหาและบรรเทาผลกระทบที่เกิดขึ้นกับ ระบบสุขภาพหลักของประเทศ อีกทั้ง ภาครัฐและภาคเอกชน ควรจัดตั้งกลไก และแนวทางในการแบ่งปันการใช้ทรัพยากรทางการแพทย์ร่วมกันโดยเฉพาะทรัพยากรบุคคล เพื่อรักษาสมดุลระหว่างการให้บริการใน ภาคเอกชนและภาครัฐที่เป็นผู้ให้บริการหลักในระบบสุขภาพของประเทศThe objective of the research titled “Medical Hub Policy Strategy and Situations Reflecting Impact on the Health System of Thailand” is to study and review situations amid the Medical Hub policy and its impacts on the health system of Thailand. The scope of study covers the “Center of Excellent Health Care of Asia” strategic plan (2004-2008) until the “Thailand as World Class Health Care Provider” strategic plan (2010-2014). The methodology is based on qualitative approach using documentary research from secondary and tertiary data in relation to the Medical Hub policy strategy, including the impacts on Thailand’s health system. The findings revealed that the Medical Hub policy had its origin in the increasing number of foreigners traveling to Thailand for medical purposes, especially in the private sector. After the 1997 economic crisis in Thailand, private hospitals had to adapt themselves to revenue decreases by rendering more healthcare services to foreigners. In the meantime, the government used this opportunity to solve the economic problems seeking earnings for the country by means of providing healthcare to foreigners. The two strategies were therefore instigated through the actions of related public agencies. Throughout the implementation of the strategic plans, there had been an increase in the number of foreign healthcare receivers reflecting a success of the policy. However, there had also been a certain number of doctors and nurse practitioners resigning from the public sector during this period reflecting a brain drain to the private sector as the main service provider to the foreigners. This situation implied an impact on the health system of Thailand. The research recommended that the participation in making and implementation of the Medical Hub policy should include all sectors namely the public, private and societal sectors in order to get comprehensive perspectives to solve problems and mitigate impacts incurred in the mainstream health system of the country. Moreover, the public and private sectors should establish mechanism and guidelines to share the use of medical resources, especially the human resources, in order to manage balance between the services provided by the private and public sectors as the public sector is the main provider in the national health system.thaมหาวิทยาลัยมหิดลศูนย์กลางทางการแพทย์ผลกระทบต่อระบบสุขภาพการรักษาพยาบาลชาวต่างชาติMedical HubHealth system impactHealthcare for foreignersQuality of Life and Law JournalวารสารคุณภาพชีวิตกับกฎหมายArticleคณะสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล