ภาษาศาสตร์ประยุกต์เพื่อการพัฒนา: ฟื้นคน ฟื้นภาษา ในภาวะวิกฤต

Abstract

บทความนี้เสนอแนวคิดการศึกษาภาษาศาสตร์ประยุกต์เพื่อการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ ซึ่งเป็นการบูรณาการศาสตร์ทางภาษากับศาสตร์อื่นๆ โดยเป็นการพัฒนาภาษาท้องถิ่นหรือภาษาชาติพันธุ์ต่างๆ ให้สามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้อย่างเต็มศักยภาพและช่วยพัฒนาบุคคล ชุมชน หรือสังคม ทั้งนี้บทความเน้นศึกษาเพื่อพัฒนาชุมชนภาษาภาวะวิกฤตเสี่ยงต่อการสูญหาย อันมีผลต่อการสูญเสียความรู้ท้องถิ่นซึ่งผูกติดกับภาษา รวมทั้งศึกษาและพัฒนาชุมชนวิกฤตอัตลักษณ์ทางวัฒนธรรม โดยใช้แนวทางการวิจัยเชิงปฏิบัติการที่เรียกว่า “วิจัยเพื่อท้องถิ่น” ซึ่งชุมชนเจ้าของเป็นเจ้าของโครงการและเป็นผู้ดำเนินการเอง โดยมีนักวิชาการทางภาษาเป็นผู้สนับสนุนเสริมวิชาการทางด้านภาษาร่วมกับนักวิชาการด้านอื่นๆ อันเป็นการฟื้ นความมั่นใจในตนเองและความเป็นชาติพันธุ์ของตน พร้อมกับการฟื้ นฟูการใช้ภาษาท้องถิ่น บทความนี้กล่าวถึงแนวคิดและวิธีการดำเนินงานตามรูปแบบของ “มหิดลโมเดล” ซึ่งมีลำดับและขั้นตอนการดำเนินงาน ประกอบด้วยการวิจัยขั้นพื้นฐาน การพัฒนาระบบเขียนการสร้างวรรณกรรมท้องถิ่น การสอนภาษาท้องถิ่นในโรงเรียนหรือการจัดการเรียนการสอนแบบทวิภาษา/พหุภาษาศึกษา การจัดทำ ศูนย์การเรียนรู้ชุมชน การศึกษาวิจัยองค์ความรู้ท้องถิ่นด้านต่างๆ การดูแลติดตามและประเมินผล การสร้างเครือข่ายการทำงานและการผลักดันนโยบายภาษาแห่งชาติที่สนับสนุนการรักษาความหลากหลายทางภาษา

This paper presents the ideology of developmental linguistics which aims at human resource development. It integrates linguistics with other fields of study so that indigenous or ethnic minority languages may be developed to be used to their full capacity for individual, community, and social development. The focus is on the development of endangered language communities wherein language endangerment results in the loss of local knowledge and confusion related to language identity and value. This action participatory research utilizes “community-based research,” in which the language community is the owner of the project and the community actively carries out the works by themselves in cooperation with outside scholars. Academic support is given by linguists as well as academics of other fields of study. The step-by-step methodology follows the “Mahidol Model” for language development, language revitalization, and bi/multilingual education, elements of which include the following: basic research, orthography development, local literature development, teaching the ethnic language as a subject in school or implementing a mother tongue-based bilingual/multilingual education program, establishing a community learning center, studies of local knowledge, establishing monitoring facilitating and evaluation processes, networking, and the drafting of national language policy recommendations that support the preservation of local languages.