การเปลี่ยนผ่านบทบาทหน้าที่ดนตรีกันตรึม: จากดนตรีศักดิ์สิทธิ์สู่ดนตรีพาณิชย์

Abstract

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อตรวจสอบคำกล่าวของนักมานุษยวิทยาการดนตรี อลัน พี เมอร์เรียม ที่ว่าดนตรีที่เกี่ยวข้องกับศาสนาและพิธีกรรมจะมีการเปลี่ยนแปลงอย่างช้าๆ หรือไม่เปลี่ยนแปลง เพราะการเปลี่ยนแปลงนั้นจะไปกระทบต่อส่วนอื่นๆ ของพิธีกรรม โดยได้ศึกษาดนตรีกันตรึมในพิธีเรือมมะม้วดของกลุ่มเขมรถิ่นไทยในจังหวัดสุรินทร์ ด้วยวิธีการวิจัยเชิงคุณภาพกับวงดนตรีกันตรึมที่มีชื่อเสียง 3 วงในจังหวัดสุรินทร์ที่แสดงในพิธีเรือมมะม้วด สัมภาษณ์นักดนตรีกันตรึม ครูมะม้วด และชาวบ้านที่เข้าร่วมพิธีกรรม ผลการศึกษาพบว่า คำกล่าวของเมอร์เรียมไม่สามารถอธิบายได้กับดนตรีกันตรึมในพิธีเรือมมะม้วด (1) เพราะดนตรีกันตรึมเป็นทั้งดนตรีในพิธีกรรมและดนตรีเพื่อการบันเทิง (2) ความสำเร็จหรือความหมายของพิธีไม่ได้ขึ้นอยู่กับรูปแบบของดนตรีที่ตายตัว (3) “รูปมะม้วด” รุ่นใหม่ มีอายุน้อย ชอบดนตรีที่ทันสมัยมากกว่ารูปมะม้วดที่มีอายุมาก และ (4) การจัดพิธีเรือมมะม้วดมีเรื่องของธุรกิจเข้ามาเกี่ยวข้อง

The objective of this article is to test ethnomusicologist A.P. Merriam\s conclusion that: ]ritual music has gradually changed or unchanged because those changes would affect other elements of the ritual\. To that end, Kantrum music, played in Mamuad rituals of the Thai Khmer ethnic group in Surin province, was studied. A qualitative method was used to collect data from 3 famous ensembles which perform at Mamuad rituals. Kantrummusicians playing in those ensembles, Mamuad mediums and villagers attending Mamuadritual were interviewed and observed. The study found that Merriam\s conclusion could not explain Kantrum music in Mamuad rituals in Surin province because: (1) Kantrum is both ritual and life music; (2) the success of Mamuad rituals does not depend on the static form of music; (3) young Mamuad mediums prefer modern Kantrum to the traditional, older Mamuad; and (4) commercial interests connected to Mamuad rituals.