รายงานวิจัยโครงการวิจัยและพัฒนากระบวนการปลูกฝังคุณธรรม จริยธรรม โดยอาศัยแนวทางพระบรมราโชวาทเรื่องคุณธรรม 4 ประการเป็นพื้นฐานในการเรียนรู้สู่วิถี "เศรษฐกิจพอเพียง"

Abstract

โครงการวิจัยและพัฒนากระบวนการ ปลูกฝังคุณธรรม จริยธรรม โดยอาศัยแนวทางพระบรมราโชวาทเรื่อง คุณธรรม 4 ประการ เป็นพื้นฐานการเรียนรู้สู่วิถี “เศรษฐกิจพอเพียง” เป็นการศึกษาวิจัยเพื่อพัฒนาคู่มือการจัด กระบวนการการเรียนรู้อย่างมีส่วนร่วม ตามแนวทางพระบรมราโชวาทเรื่องคุณธรรม 4 ประการ เพื่อนำไปสู่วิถี “เศรษฐกิจพอเพียง” และสามารถนำไปประยุกต์ใช้ในการดำเนินชีวิตได้อย่างเหมาะสม ในขณะเดียวกัน โครงการนี้ยังจัดอบรมอาสาสมัครแกนนำเป็นวิทยากรกระบวนการ เพื่อใช้คู่มือและกระบวนการที่ได้รับการ พัฒนาแล้ว ไปขยายเครือข่ายการเรียนรู้อย่างมีส่วนร่วมสู่วิถี “เศรษฐกิจพอเพียง” ตามแนวทางพระบรมราโชวาท เรื่องคุณธรรม 4 ประการ ในกลุ่มเป้าหมายต่างๆ โดยโครงการมีการติดตามประเมินผล เพื่อนำมาปรับและ พัฒนาการใช้คู่มือและกระบวนการเรียนรู้อย่างมีส่วนร่วมให้สมบูรณ์ และเหมาะสมในการนำไปเผยแพร่ต่อไป กลุ่มตัวอย่างในการศึกษาครั้งนี้เป็นอาสาสมัครแกนนำประกอบด้วย ครูและนักเรียนโรงเรียนวิถีพุทธและ อิสลาม ทั้งระดับประถมศึกษาและมัธยมศึกษา รวมทั้งอาชีวศึกษา พร้อมด้วยผู้นำชุมชน ทั้งในเขตกรุงเทพมหานคร และจังหวัดใกล้เคียง ได้แก่ จังหวัดชลบุรี จังหวัดกาญจนบุรี และจังหวัดนครปฐม รวม 10 กลุ่ม การศึกษาวิจัยใน ครั้งนี้ทำควบคู่ไปกับการพัฒนาและสร้างคู่มือการจัดกระบวนการการเรียนรู้อย่างมีส่วนร่วมสู่วิถี “เศรษฐกิจ พอเพียง” ตามแนวทางพระบรมราโชวาทเรื่องคุณธรรม 4 ประการ โดยมีระยะเวลาในการศึกษาวิจัยระหว่างเดือน พฤศจิกายน 2549 ถึงเดือนกันยายน 2550 วิธีการดำเนินการศึกษาวิจัยของโครงการนี้ ใช้วิธีวิจัยแบบมีส่วนร่วม เป็นการศึกษาร่วมกับการทำวิจัยเชิง ปฏิบัติการและการวิจัยเชิงคุณภาพ เพื่อพัฒนาคู่มือฯ และสร้างอาสาสมัครแกนนำ โดยดำเนินผ่านกิจกรรมที่มีการ เรียนรู้ร่วมกันตามกระบวนการ A-I-C เพื่อให้มีความคิดไปสู่การปฏิบัติจริงตลอดจนมีการทดลองและปรับเปลี่ยนเพื่อ ให้เกิดความเหมาะสมมากยิ่งขึ้นตามทิศทางที่ได้จากการประชุมระดมสมองผู้เชี่ยวชาญอย่างต่อเนื่อง การสร้างและ พัฒนาคู่มือนี้ผ่านการทดลองใช้คู่มือทั้งหมด 3 ครั้ง โดยครั้งแรกใช้โดยวิทยากรหลักของโครงการ หลังจากนั้นนำมา ปรับปรุงแก้ไขเพื่อนำไปใช้ใน ครั้งที่ 2 ซึ่งใช้ในการจัดอบรมวิu3607 ทยากรแกนนำของโครงการจำนวน 10 กลุ่ม และหลัง จากการอบรมครั้งนี้ วิทยากรแกนนำทั้ง 10 กลุ่มได้รับวุฒิบัตรจากโครงการฯ เป็นวิทยากรกระบวนการ วิทยากร กระบวนการทั้ง 10 กลุ่มนี้นำคู่มือนี้ไปจัดอบรมขยายเครือข่ายต่อไป ซึ่งนับเป็นการใช้คู่มือครั้งที่ 3 หลังจากนั้น และ ระหว่างการใช้คู่มือครั้งที่ 2 และ 3 นั้น โครงการได้พัฒนาเครื่องมือเช่น แบบสอบถามความรู้ก่อนและหลังเข้ารับการ อบรม แบบประเมินตนเอง และแบบประเมินความเข้มแข็ง เป็นต้น และหลังจากสิ้นสุดการใช้คู่มือครั้งที่ 3 โครงการ ได้มีการจัดการองค์ความรู้ระหว่างวิทยากรกระบวนการทั้ง 10 กลุ่ม ด้วยการจัดเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้ประสบการณ์ จากการจัดกระบวนการการเรียนรู้อย่างมีส่วนร่วมในการขยายเครือข่ายทั้งหมด ผลการศึกษาวิจัยครั้งนี้ ได้คู่มือ “การจัดกระบวนการการเรียนรู้อย่างมีส่วนร่วมสู่วิถีเศรษฐกิจพอ เพียงตามแนวทางพระบรมราโชวาทเรื่องคุณธรรม 4 ประการ” นอกเหนือจากนี้ยังได้พัฒนาวิทยากร กระบวนการจำนวน 10 กลุ่มเพื่อไปใช้คู่มือดังกล่าวขยายการพัฒนาวิทยากรกระบวนการโดยการจัดอบรมและใช้ คู่มือต่อไป และจากการติดตามประเมินผลความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับความหมายของ “เศรษฐกิจพอเพียง” และ พระบรมราโชวาทเรื่องคุณธรรม 4 ประการ ตลอดจนการนำไปปฏิบัติใช้ในชีวิตประจำวัน พบว่า วิทยากร กระบวนการและเครือข่ายทั้งหมด มีการเปลี่ยนแปลงไปในทางบวก กล่าวคือ มีความรู้ความเข้าใจและการนำไปสู่ การปฏิบัติเพิ่มมากขึ้นหลังจากได้เข้ารับการอบรมผ่านกระบวนการการเรียนรู้อย่างมีส่วนร่วม A-I-C