ปัจจัยทํานายพฤติกรรมการจัดการตนเองของผู้ป่วยความดันโลหิตสูงชนิดไม่ทราบสาเหตุที่ควบคุมไม่ได้

Abstract

วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาพฤติกรรมการจัดการตนเอง และอํานาจการทํานายของ อายุ เพศ ระดับการศึกษาความแตกฉานทางสุขภาพ การสนับสนุนทางสังคม และการสื่อสารระหว่างผู้ป่วยกับทีมสุขภาพต่อพฤติกรรมการจัดการตนเองของผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูงชนิดไม่ทราบสาเหตุที่ควบคุมระดับความดันโลหิตไม่ได้ รูปแบบการวิจัย: การศึกษาเชิงสหสัมพันธ์เพื่อหาอํานาจการทํานาย วิธีดําเนินการวิจัย: กลุ่มตัวอย่าง คือ ผู้ป่วยที่ได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นโรคความดันโลหิตสูงชนิดไม่ทราบสาเหตุที่ควบคุมระดับความดันโลหิตไม่ได้ นั่นคือ มีระดับความดันโลหิตมากกว่าหรือเท่ากับ 140/90 มิลลิเมตรปรอท ที่มารับบริการที่ศูนย์บริการสาธารณสุขจํานวน 3 แห่ง สังกัดสํานักอนามัย กรุงเทพมหานคร โดยคัดเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบสะดวกตามเกณฑ์คัดเข้า จํานวน 84 ราย เก็บรวบรวมข้อมูลโดยแบบสอบถาม ได้แก่ ข้อมูลส่วนบุคคลและการรักษาแบบสอบถามการสนับสนุนทางสังคม แบบประเมินความแตกฉานทางสุขภาพเพื่อวัดความเข้าใจในการอ่านแบบสอบถามการสื่อสารระหว่างผู้ป่วยกับเจ้าหน้าที่ และแบบสอบถามพฤติกรรมการจัดการตนเอง ตรวจสอบคุณภาพของเครื่องมือได้ค่าสัมประสิทธิ์แอลฟาครอนบาค เท่ากับ .88, .81, .84, และ .90 ตามลําดับ วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติบรรยายและสถิติถดถอยพหุคูณด้วยวิธี stepwiseผลการวิจัย: พฤติกรรมการจัดการตนเองของผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูงชนิดไม่ทราบสาเหตุโดยรวมอยู่ในระดับต่ำ (X = 2.00, SD = 1.09) การสนับสนุนทางสังคมเป็นตัวทํานายที่ดีที่สุด (ขั้นที่ 1) สามารถอธิบายความแปรปรวนได้ร้อยละ 15.10 และความแตกฉานทางสุขภาพเป็นตัวทํานายในลําดับต่อไปที่ดีที่สุด หลังจากที่การสนับสนุนทางสังคมรวมอยู่ในสมการถดถอย (ขั้นที่ 2) สามารถอธิบายความแปรปรวนได้เพิ่มขึ้น ร้อยละ 8.1 (R2change = .081) ดังนั้นการสนับสนุนทางสังคม และความแตกฉานทางสุขภาพ สามารถอธิบายความแปรปรวนได้ทั้งหมด ร้อยละ 23.20(R2 = .232, F = 12.259, p < .001) การสนับสนุนทางสังคมเป็นปัจจัยที่ทํานายพฤติกรรมการจัดการตนเองของผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูงได้มากที่สุด (β = .368, p < .001) รองลงมา คือ ความแตกฉานทางสุขภาพ (β = .285, p = .005)สรุปและข้อเสนอแนะ:การศึกษานี้สามารถใช้เป็นแนวทางสําหรับบุคลากรทางการแพทย์ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง พยาบาลในการพัฒนาโปรแกรมเกี่ยวกับพฤติกรรมการจัดการตนเองของผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูงที่มุ่งเน้นการสนับสนุนทางสังคม และการส่งเสริมความแตกฉานทางสุขภาพที่เพียงพอให้มากขึ้น เพื่อส่งเสริมให้ผู้ป่วยมีพฤติกรรมการจัดการตนเองที่มีประสิทธิภาพที่ยั่งยืนต่อไป

Purpose: To study self-management behavior and predictive power of age, gender, education level, health literacy, social support, and patient-provider communication on self-management behavior among patients with uncontrolled essential hypertension. Design: Correlational predictive study. Methods: The sample consisted of 84 patients with uncontrolled essential hypertension whose blood pressure was 140/90 mmHg or higher. The subjects were recruited from 3 public health centers, under Bangkok Health Department, Bangkok Metropolitan Administration. A convenience sampling was used to recruit 84 subjects. Data were collected using questionnaires including personal data and treatment, Multidimensional Scale of Perceived Social Support, Health Literacy assessment Scale, Patient-provider Communication Questionnaire, and Self-management Behavior Questionnaire. The reliability of the questionnaires were .88, .81, .84, and .90, respectively. Data were analyzed using descriptive statistics and multiple regressions with stepwise method.

Main findings: Self-management behavior of patients with uncontrolled essential hypertension was at a low level (gif.latex?\bar{X} = 2.00, SD = 1.09). Social support was the single best predictor (step 1), 15.10% of the variance was accounted and health literacy was the next best predictor, after social support was included in the model (step 2). Health literacy accounted for an additional 8.1% (R2 change = .081) of the variability. Altogether, they could explain 23.20% of variability in self-management (R2 = .232, F = 12.259, p < .001). Social support was the most important predictor of self-management behavior among patients with hypertension (β = .368, p < .001), followed by health literacy (β = .285, p = .005) Conclusion and recommendations: The study finding could be used as a guideline for healthcare providers, in particular to nurses, for developing a self-management behavioral program for patients with hypertension by enhancing social support and promoting health literacy to practice self-management behavior effectively.