พฤติกรรมเสี่ยงต่อโรคอ้วนและภาวะน้ำหนักเกินในผู้ป่วยโรคจิตเภทและโรคอารมณ์สองขั้ว

Abstract

วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างพฤติกรรมการกินและพฤติกรรมการเคลื่อนไหวร่างกายในผู้ป่วยโรคอารมณ์สองขั้วกับโรคจิตเภทและภาวะน้ำหนักเกิน และเพื่อศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างพฤติกรรมการกินและพฤติกรรมการเคลื่อนไหวร่างกายของผู้ป่วยโรคจิตเภทและโรคอารมณ์สองขั้วกับชนิดยาที่ได้รับ วิธีการศึกษา: เป็นการศึกษาแบบภาคตัดขวาง ในผู้ป่วยโรคจิตเภทและโรคอารมณ์สองขั้วที่เข้ารับการรักษาที่คลินิกจิตเวชโรงพยาบาลรามาธิบดี โดยบันทึกน้ำหนัก ส่วนสูง ชนิดของยาที่ผู้ป่วยได้รับ และประเมินพฤติกรรมการกินและพฤติกรรมการเคลื่อนไหวร่างกายของผู้ป่วยโดยใช้แบบสอบถาม และนำมาวิเคราะห์ทางสถิติเพื่อหาความสัมพันธ์ ผลการศึกษา: ผู้เข้าร่วมการวิจัยทั้งหมด จำนวน 111 คน อายุเฉลี่ย 42.3 ปี แบ่งเป็นผู้ป่วยโรคจิตเภทจำนวน 64 คน (ร้อยละ 57.7) ผู้ป่วยโรคอารมณ์สองขั้วจำนวน 47 คน (ร้อยละ 42.3) ผู้เข้าร่วมการวิจัยมีดัชนีมวลกาย (BMI) เฉลี่ย 25.78 กก./ตร.ม (SD 4.78) มีโรคอ้วน (BMI gif.latex?\geq 25 กก./ตร.ม) จำนวน 59 คน (ร้อยละ 53.15) และมีภาวะน้ำหนักเกิน (BMI = 23.0 - 24.9 กก./ตร.ม) จำนวน 18 คน (ร้อยละ 16.21) BMI และการเปลี่ยนแปลง BMI ในช่วง 6 เดือน ของผู้ป่วยที่ระดับการเคลื่อนไหวระดับต่างๆ ไม่แตกต่างกัน (P = 0.90 และ 0.72 ตามลำดับ) มีแนวโน้มว่าผู้ป่วยที่มีคะแนนพฤติกรรมการกินสูงจะมี BMI ต่ำ แต่ไม่มีนัยสำคัญทางสถิติ (P = 0.53, Pearson correlation = -0.63) และการเปลี่ยนแปลงของ BMI ในช่วง 6 เดือน มีแนวโน้มว่าผู้ป่วยที่มีคะแนนพฤติกรรมการกินจะมี BMI เพิ่มขึ้นน้อย แต่ไม่มีนัยสำคัญทางสถิติ (P = 0.59, Pearson correlation = -0.06) ผู้ป่วยที่ได้รับยาในกลุ่ม second generation antipsychotic มี BMI ไม่แตกต่างจากผู้ป่วยที่ได้รับยาในกลุ่ม first generation antipsychotic อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (P = 0.37) ผู้ป่วยที่ได้รับยากลุ่ม first generation antipsychotic และ second generation antipsychotic มี BMI โดยเฉลี่ยเพิ่มขึ้น (0.59 กก./ตร.ม และ 0.74 กก./ตร.ม ตามลำดับ) แต่ไม่ได้มีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (P = 0.55) คะแนนพฤติกรรมการกินและระดับการเคลื่อนไหวในผู้ป่วยที่ได้รับ first generation antipsychotic และผู้ป่วยที่ได้รับ second generation antipsychotic ไม่แตกต่างกัน (P = 0.14 และ 0.08 ตามลำดับ) สรุป: พฤติกรรมการกินและพฤติกรรมการเคลื่อนไหวร่างกาย อาจไม่ได้มีความสัมพันธ์กันกับโรคอ้วนหรือภาวะน้ำหนักในผู้ป่วยโรคจิตเภทและโรคอารมณ์สองขั้ว พฤติกรรมการกินและพฤติกรรมการเคลื่อนไหวร่างกายในผู้ป่วยที่ได้รับยาต่างชนิดกันไม่มีความแตกต่างกัน

Objective: To study the relationship among factors affecting obesity and overweight in schizophrenia and bipolar disorder patient, including eating behavior, physical activity, and type of antipsychotic drugs. Methods: A cross-sectional study in outpatients at psychiatric clinic, Ramathibodi Hospital is carried out in order to diagnose schizophrenia and bipolar disorder. Body weight, height and medications were recorded. Eating behavior and physical activity were assessed by self reported questionnaire. Data was statistically analyzed to identify correlations. Results: 111 patient were recruited, of which their mean age is 42.3 year old. 64 of them (57.7%) were diagnosed as schizophrenia and 47 of them (42.3%) were diagnosed as bipolar disorder. Mean body mass index (BMI) of those participants is 25.78 kg/m2 (SD 4.78). 59 of them (53.15%) have obesity and 18 of them (16.21%) are overweight. The current BMI of each patient with each physical activity group is not different from that of the past 6 months (P value 0.90 and 0.72). The group of patients who have high eating behavior score tends to have low BMI, with no statistical significance (P = 0.532, Pearson correlation = -0.63). For 6 months change in BMI, the group of patients who have high eating behavior score tends to have less increase in BMI, with on statistical significance (P = 0.591, Pearson correlation = -0.055). The BMI values of the patients receiving the first and the second generation antipsychotic were not different (P = 0.37) but after 6 months each of them increased by 0.59 and 0.74 kg/m2, respectively. However, they were not significantly different in terms of statistics (P = 0.55). Eating behavior and physical activity of patients receiving first generation antipsychotic and second generation antipsychotic were not different (P = 0.14 and 0.08). Conclusion: Eating behavior and physical activity may not relate to obesity or overweight in schizophrenia and bipolar disorder patients. Eating behavior and physical activity in patients receiving first generation antipsychotic and second generation antipsychotic were not different.