ประสบการณ์เก็บข้อมูลภาคสนาม ในพื้นที่ความรุนแรงถึงตาย

Abstract

การเก็บรวบรวมข้อมูลภาคสนาม (Fieldwork) ถือเป็นหัวใจสำคัญของงานศึกษาวิจัยมานุษยวิทยา (Anthropology) เพื่อทำความเข้าใจเรื่องราวเกี่ยวกับวิถีชีวิตประจำวัน วิถีวัฒนธรรมความเป็นอยู่ของผู้คนในพื้นที่ต่างๆด้วยการเข้าไปสังเกตการณ์อย่างมีส่วนร่วม หรือฝังตัวอยู่ในชุมชนแต่ในสถานการณ์ที่ไม่ปกติ เช่น ในสนามที่มีความขัดแย้งรุนแรงถึงตาย (deadly conflict) วิธีการแบบเดิมๆ ในการเก็บข้อมูลภาคสนามอาจมีข้อจำกัดหลายประการ บทความนี้จะนำเสนอประสบการณ์ และชีวิตแห่งการต่อรอง (negotiatedlife) ของนักวิจัยในระหว่างการทำงานภาคสนาม โดยเฉพาะสนามที่อันตราย(dangerous fieldwork) ต้องเสี่ยงภัยร้ายแรงชนิดที่ถึงตาย (deadly violence) เช่น ในชายแดนใต้ของไทยหลังปี พ.ศ. 2547 เป็นต้นมา เพื่อเป็นแนวทางสำหรับผู้สนใจทำงานภาคสนามในพื้นที่เสี่ยงอันตรายได้นำไปประยุกต์ใช้ต่อไป

It has been known that doing fieldwork is the heart of data collection methods for anthropologists as it is a science meant to understand human beings, culture, and everyday life behavior through practicing participatory observation and living in the village. Those techniques normally can be done in the “normal” fields. However, in dangerous places and deadly zones, an anthropologist might need special techniques to do fieldwork. This article aims to present a researchers’ experience and negotiation strategies while doing fieldwork under fire or in the deadly conflict zone of the Deep South of Thailand since 2007 onward. The contribution of this study may be useful for researchers who are passionate in doing fieldwork in dangerous fields.