ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการจัดการตนเองเพื่อควบคุมความดันโลหิต ของผู้ที่เป็นโรคความดันโลหิตสูง

Abstract

การวิจัยเชิงสำรวจนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษาปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการจัดการตนเองเพื่อควบคุมความ ดันโลหิตของผู้ที่เป็นโรคความดันโลหิตสูง โรงพยาบาลรามาธิบดี กลุ่มตัวอย่าง 220 คน ได้จากการสุ่มอย่างง่าย จากผู้ป่วยความดันโลหิตสูงชนิดปฐมภูมิ ที่เข้ารับการตรวจรักษาในหน่วยตรวจผู้ป่วยนอกเวชศาสตร์ครอบครัว คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี รวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบสัมภาษณ์ที่ผ่านการประเมินความตรงเชิง เนื้อหาและความเที่ยง การวิเคราะห์ข้อมูลใช้สถิติการแจกแจงความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน Chi-Square tests และ Pearson’s Product Moment Correlation Coeffcient ผลการศึกษาพบว่า ปัจจัยส่วนบุคคลและสังคมคือ อายุ อาชีพ ระดับการศึกษา อาชีพ และดัชนีมวลกาย มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการออกกำลังกายของกลุ่มตัวอย่างอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<0.001) และ รายได้มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการปฏิบัติตามคำแนะนำในการกินยาและการไปตรวจตามนัดอย่างมี นัยสำคัญทางสถิติ (p=0.046) ส่วนปัจจัยภายในและการได้รับการสนับสนุนในการปฏิบัติพฤติกรรม พบว่า ความรู้ มีความสัมพันธ์เฉพาะกับพฤติกรรมการปฏิบัติตามคำแนะนำ การรับรู้ความรุนแรงของภาวะแทรกซ้อน จากโรคความดันโลหิตสูง มีความสัมพันธ์เฉพาะกับการออกกำลังกาย การรับรู้ความสามารถตนเองในการปฏิบัติ พฤติกรรม มีความสัมพันธ์อย่างมีนัยสำคัญพฤติกรรมการดูแลตนเองในการควบคุมความดันโลหิตทั้ง 3 ด้าน คือ พฤติกรรมการบริโภคอาหาร พฤติกรรมการออกกำลังกาย และพฤติกรรมการปฏิบัติตามคำแนะนำ (p<0.001, p=0.029, และ p<0.001 ตามลำดับ) และการสนับสนุนการกระทำพฤติกรรมจากสมาชิกในครอบครัว กลุ่มเพื่อน ผู้ป่วยและจากเจ้าหน้าที่ มีความสัมพันธ์กับการบริโภคอาหาร และพฤติกรรมการปฏิบัติตามคำแนะนำอย่างมี นัยสำคัญทางสถิติ (p=0.001) ดังนั้น เจ้าหน้าที่ของโรงพยาบาลควรส่งเสริมให้ผู้ป่วยความดันโลหิตสูงมีการรับรู้ ความสามารถตนเองในการกระทำพฤติกรรมการดูแลตนเองเพิ่มมากขึ้น ควรวางแผนใช้เพื่อนผู้ป่วยและสมาชิก ในครอบครัวสนับสนุน และเสริมแรงด้านการบริโภคอาหารและการออกกำลังกาย

This survey research aimed to study factors related to self management behaviors to control blood pressure of persons with hypertension, Ramathibodi hospital. Number of 220 samples was systematically selected from primary hypertensive patients who were diagnosed by physician and attended the outpatient family health unit, Faculty of Medicine, Ramathibodi hospital for treatment during January to March 2012. Data were collected using structured interview schedule after content validity and reliability was assessed. Results of the study indicated that individual and social factors namely age and occupation were significantly related to diet (p<0.001); educational level, occupation, and body mass index were significantly related to exercise (p<0.001); and income was significantly related to medical compliance regarding to taking prescribed medicine, and follow medical appointment (p=0.046). In relation to internal and support factors it was found that knowledge about hypertension was significantly related only to medical compliance; perceived severity of the complications from hypertension was significantly related only to exercise; and perceived self-efficacy to perform selfcare behaviors was significantly related to self-care behaviors regarding diet, exercise, and medical compliance (p<0.001, p=0.029 and p<0.001). Receiving support from family members, peer patients, and from clinic staffs were significantly related to diet and medical compliance (p=0.001). Results of the study suggested that self-efficacy to perform self-care practices of the hypertensive patients should be enhanced by the hospital staffs. It should be planned to mobilize peer patients and family members to support and reinforce hypertensive patients about diet and exercise.