ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อภาวะน้ำหนักตัวเพิ่มในผู้ป่วยหลังปลูกถ่ายไต

Abstract

วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาอิทธิพลของอายุ ระยะเวลาหลังปลูกถ่ายไต พฤติกรรมการบริโภคอาหาร และกิจกรรมทางกายต่อภาวะน้ำหนักตัวเพิ่มในผู้ป่วยหลังปลูกถ่ายไต

รูปแบบการวิจัย: การศึกษาความสัมพันธ์เชิงทำนาย

วิธีดำเนินการวิจัย: ผู้ป่วยที่ได้รับการปลูกถ่ายไตครั้งแรกอายุ 18 ปี ภายหลังปลูกถ่ายไตได้รับการตรวจติดตามอย่างต่อเนื่อง ณ โรงพยาบาลตติยภูมิแห่งหนึ่งในกรุงเทพมหานคร โดยคัดเลือกกลุ่มตัวอย่างตามเกณฑ์จำนวน 126 ราย เก็บข้อมูลโดยใช้แบบบันทึกข้อมูลและแบบสอบถาม ประกอบด้วย แบบบันทึกข้อมูลส่วนบุคคล แบบสอบถามพฤติกรรมการบริโภคอาหาร แบบสอบถามกิจกรรมทางกาย และแบบทดสอบสมรรถภาพทางสมองของไทยในการคัดกรองกลุ่มตัวอย่างที่มีอายุมากกว่า 60 ปี วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนาและการวิเคราะห์การถดถอยพหุ

ผลการวิจัย: ผลการวิจัยพบว่า ปัจจัยที่ทำการศึกษา ได้แก่ อายุ ระยะเวลาหลังการปลูกถ่ายไต พฤติกรรมการบริโภคอาหาร และกิจกรรมทางกายสามารถร่วมกันอธิบายความแปรปรวนของภาวะน้ำหนักตัวเพิ่มในผู้ป่วยหลังปลูกถ่ายไตได้ร้อยละ 16 (R2 = .16) ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อภาวะน้ำหนักตัวเพิ่มหลังปลูกถ่ายไตอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ คือ อายุ (β = - .20, t = -2.33, p = .021) และระยะเวลาหลังการปลูกถ่ายไต (β = .38, t = 4.47, p < .001)

สรุปและข้อเสนอแนะ: บุคลากรทางสุขภาพควรให้ความสำคัญกับการประเมินน้ำหนักตัวในผู้ป่วยหลังปลูกถ่ายไตมาแล้วอย่างน้อย 3 เดือนและมีอายุน้อยกว่าหรือเท่ากับ 45 ปี รวมทั้งให้ข้อมูลแก่ผู้ป่วยถึงผลกระทบทางลบจากการเกิดภาวะน้ำหนักตัวเพิ่ม เพื่อช่วยให้ผู้ป่วยปรับตัวได้อย่างเหมาะสมในการป้องกันภาวะน้ำหนักตัวเพิ่มและมีดัชนีมวลกายที่ผิดปกติหลังปลูกถ่ายไต

Purpose: To determine the influences of age, time post-renal transplantation, eating behavior and physical activity on weight gain in patients with post-renal transplantation.

Design: Correlational predictive design.

Methods: The sample was 126 patients who received first-time renal transplantation at 18 years of age and were continuously followed-up post-renal transplantation at tertiary hospital in Bangkok. The sample was selected according to the eligible criteria. Data collection was performed using a demographic data questionnaire, a food consumption behaviour questionnaire, a physical activity questionnaire and a Thai cognitive test form for screening subjects aged over 60 years. The data were analyzed by using descriptive statistics and multiple regression analysis

Main findings: The study factors including age, time post-renal transplantation, eating behavior and physical activity could together explain 16% of the variance of weight gain among post-renal transplantation patients (R2 = .16). The factors influencing weight gain post-renal transplantation with statistical significance were age (β = - .20, t = -2.33, p = .021) and time post-renal transplantation (β = .38, t = 4.47, p < .001).

Conclusion and recommendations: Health care professionals should pay attention to the assessment of body weight in patients post-renal transplantation for at least 3 months and under 45 years of age and provide information to the patients about the adverse effects of weight gain to help them adjust appropriately to prevent weight gain and abnormal body mass index post-renal transplantation.