ความรอบรู้ด้านสุขภาพของผู้ป่วยโรคเบาหวานที่ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดไม่ได้ ในหน่วยบริการปฐมภูมิ อำเภอเมืองสิงห์บุรี จังหวัดสิงห์บุรี

Abstract

สัดส่วนของผู้ป่วยโรคเบาหวานที่ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดไม่ได้ยังคงอยู่ในเกณฑ์สูง และเป็นสาเหตุของการเกิดภาวะแทรกซ้อนซึ่งส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยโรคเบาหวาน การวิจัยเชิงพรรณนาภาคตัดขวางนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินความรอบรู้ด้านสุขภาพและวิเคราะห์ปัจจัยที่สัมพันธ์กับความรอบรู้ด้านสุขภาพของผู้ป่วยโรคเบาหวานที่ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดไม่ได้ ในหน่วยบริการปฐมภูมิ อำเภอเมือง จังหวัดสิงห์บุรี ตัวอย่าง คือ ผู้ป่วยอายุตั้งแต่ 35 ปีขึ้นไปที่ได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ที่เข้ารับบริการในหน่วยบริการปฐมภูมิ อำเภอเมืองสิงห์บุรี จังหวัดสิงห์บุรี ในปี 2559 ที่ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดไม่ได้ (HbA1C≥7%) จำนวน 155 คน จากการสุ่มตัวอย่างหน่วยบริการปฐมภูมิ 4 แห่ง จาก 11 แห่ง และสุ่มตัวอย่างผู้ป่วยจากทะเบียนการรักษาด้วยการสุ่มตัวอย่างแบบง่าย เก็บรวบรวมข้อมูลด้วยแบบสัมภาษณ์และวิเคราะห์ข้อมูลด้วยค่าความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และ Chi-square test ที่ระดับนัยสำคัญ 0.05 ผลการวิจัยพบว่า ผู้ป่วยโรคเบาหวานที่ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดไม่ได้มีความรอบรู้ด้านสุขภาพโดยรวมในเกณฑ์สูงร้อยละ 62.6 โดยมีความรอบรู้ด้านสุขภาพขั้นพื้นฐานในเกณฑ์สูงร้อยละ 65.8 มีความรอบรู้ด้านสุขภาพขั้นการมีปฏิสัมพันธ์ในเกณฑ์สูงร้อยละ 59.4 และมีความรอบรู้ด้านสุขภาพขั้นวิจารณญาณในเกณฑ์สูงร้อยละ 67.7 ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับความรอบรู้ด้านสุขภาพโดยรวม อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ได้แก่ ประวัติการมีภาวะแทรกซ้อน (p=0.045) การประเมินตนเอง (p=0.033) และการจัดการตนเองภาพรวม (p=0.041) จึงควรสร้างเสริมความรอบรู้ด้านสุขภาพในการควบคุมระดับน้าตาลในเลือดแก่ผู้ป่วยโรคเบาหวานที่ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดไม่ได้ โดยเฉพาะในผู้ป่วยที่เคยมีภาวะแทรกซ้อน ควบคู่กับการส่งเสริมการจัดการตนเองของผู้ป่วยโดยเน้นเรื่องการติดตามตนเอง และการเสริมแรงตนเอง

The proportion of diabetic patients who cannot control their blood sugar levels remains high and is a cause of complications affecting the quality of life of the patients. The cross-sectional descriptive research aimed to assess health literacy and analyze factors associated with health literacy of diabetic patients with uncontrolled blood sugar levels in primary care units, Muang District, Singburi province. Samples were 155 patients aged 35 or older who had been diagnosed with type 2 diabetes mellitus, received services at the primary care units in Muang District, Sing Buri Province in 2016, and could not control blood sugar levels (HbA1C≥7%). Four out of eleven primary care units were randomly sampled and patients were sampled from the treatment registration by simple random sampling method. Data were collected by using interview form and were analyzed by using frequency, percentages, means, standard deviations, and Chi-square test at the significant level of 0.05. The results showed that 62.6% of diabetic patients with uncontrolled blood sugar levels had the overall health literacy at a high level, of which a high level of functional health literacy; 65.8%, communicative or interactive health literacy; 59.4% and critical health literacy; 67.7%. Factors statistically associated with the overall health literacy were history of complications (p=0.045) self-assessment (p=0.033) and overall self-management (p=0.041). Therefore, health literacy for blood sugar control should be strengthened among diabetic patients with uncontrolled blood sugar levels, especially in patients who have had complications, along with promoting self-management of patients emphasized on self-monitoring and self-reinforcement.