แนวคิดสุขภาพและการแพทย์ทางเลือก: มุมมองจากผู้ใช้การแพทย์ทางเลือก

Abstract

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาแนวคิดเรื่องสุขภาพ และประสบการณ์การใช้การแพทย์ทางเลือก จากมุมมองของผู้เลือกใช้การแพทย์ทางเลือก วิธีการศึกษาใช้วิธีการศึกษาเชิงคุณภาพ โดยการสัมภาษณ์เชิงลึกกับผู้ให้ข้อมูลจำนวน 10 ราย ที่มีลักษณะทางสังคม ประชากร อาชีพที่หลากหลาย โดยเลือกแบบเจาะจงกับผู้ให้ข้อมูลที่มีประสบการณ์การใช้การแพทย์ทางเลือกหลายรูปแบบ วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้การวิเคราะห์ข้อมูลเชิงเนื้อหา ผลการศึกษาพบว่า ประชาชนมีมุมมองด้านสุขภาพในเชิงบูรณาการในทุกมิติ ทั้งการปราศจากโรค หรือความเจ็บป่วย การมีความแข็งแรง มีภูมิต้านทาน มีความสุข และการมีความสามารถในการดูแลตนเอง นิยามสุขภาพจึงไม่ได้มีความหมายที่คงที่ แต่ลื่นไหล เป็นพลวัตร ในขณะที่แนวคิดต่อการแพทย์ทางเลือก มีความหลากหลาย ทั้งการเป็นการแพทย์ที่ไม่ใช่การแพทย์กระแสหลัก การมีศักดิ์ศรีที่ด้อยกว่า การแพทย์แบบองค์รวม บูรณาการ เข้าถึงง่าย เป็นการแพทย์ที่ประชาชนตัดสินใจเลือก และผู้ใช้บริการต่อรองได้ ซึ่งข้อมูลเหล่านี้ สะท้อนแนวคิดเรื่องสุขภาพในยุคหลังสมัยใหม่ ที่มีชุดวาทกรรมที่หลากหลาย และอำนาจในตนในการมุ่งที่จะดูแลตนเอง งานวิจัยนี้มีข้อเสนอแนะในการนำชุดวาทกรรมการแพทย์ทางเลือกที่เกี่ยวข้องกับอุดมการณ์การดูแลตนเอง การรับผิดชอบสุขภาพด้วยตนเอง เพื่อการขับเคลื่อน ส่งเสริม และผลักดันนโยบายการเสริมสร้างชุมชนเข้มแข็งในการดูแลตนเองด้านการแพทย์ทางเลือกอย่างเป็นรูปธรรม และเพิ่มช่องทางการให้ความรู้เกี่ยวกับการแพทย์ทางเลือกที่หลากหลาย และให้ประชาชนเป็นผู้ตัดสินใจเลือก สนับสนุนองค์กรประชาคมสุขภาพในระดับรากหญ้าในการจัดกระบวนการเรียนรู้ด้านการแพทย์ทางเลือก

The objectives of this research were to explore the concept of health and the experiences in using alternative medicine from the perspective of people who used alternative medicines. The study method applied a qualitative study method using an in-depth interview with 10 respondents who were diverse in social, demographic, and occupational characteristics. Specifically, the informants were selected from people who have experiences in alternative medicine. The data was analyzed by content analysis. The results showed that from the perspective of people who used alternative medicines regarding the health concept, health is as a comprehensive view in all dimensions, those are disease-free, the strength of immunity, happiness, and the ability to take care of themself. The definitions of health therefore do not have a fixed meaning, but are fluid and dynamic while the concept of alternative medicine is diverse both being non-mainstream medicine, the medicine with the inferior dignity, the holistic, integrative, and easily accessible medicine, the medicine that people decide to choose and able to negotiate. These findings reflect health in the post-modern era with a diverse set of discourses and the power in one's self to be able to take care of oneself. This research suggestions for bringing alternative medicine discourses related to self-care ideology, self-health responsibility to push policies regarding strengthen communities in self-reliance of Thai traditional medicine and alternative medicine in a concrete way. In addition, it is needed to expand channels to promote the literacy of alternative medicine with supporting community-based organizations in organizing learning processes of alternative medicine.