ผลของโปรแกรมเสริมสร้างความรอบรู้ด้านสุขภาพทางการออกกำลังกายต่อพฤติกรรมการออกกำลังกายและความรอบรู้ด้านสุขภาพของผู้สูงอายุโรคความดันโลหิตสูงในชุมชน กรุงเทพมหานคร

Abstract

วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาผลของโปรแกรมเสริมสร้างความรอบรู้ด้านสุขภาพทางการออกกำลังกายต่อพฤติกรรมการออกกำลังกายและความรอบรู้ด้านสุขภาพของผู้สูงอายุโรคความดันโลหิตสูง

รูปแบบการวิจัย: การวิจัยกึ่งทดลอง

วิธีดำเนินการวิจัย: กลุ่มตัวอย่าง 102 คน เป็นผู้สูงอายุโรคความดันโลหิตสูง ซึ่งสุ่มเลือกตัวอย่างแบบง่ายจากสองเขตในโซนกรุงเทพกลางที่ถูกสุ่มให้เป็นกลุ่มทดลอง และกลุ่มควบคุม กลุ่มละ 51 คน กลุ่มทดลองได้เข้าร่วมโปรแกรมการเสริมสร้างความรอบรู้ด้านสุขภาพทางการออกกำลังกาย ที่ประยุกต์แนวคิดความรอบรู้ด้านสุขภาพของกองสุขศึกษา กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ กระทรวงสาธารณสุข ประกอบด้วยการพัฒนาทักษะการเข้าถึงข้อมูลการออกกำลังกายที่น่าเชื่อถือ การสาธิตและฝึกสืบค้นข้อมูลการออกกำลังกาย ฝึกการสื่อสาร ฝึกการตรวจสอบความน่าเชื่อถือข้อมูล สอและสาธิตการออกกำลังกาย ฝึกการตัดสินใจร่วมกับการกำหนดเป้าหมาย และวางแผนการออกกำลังกาย โดยให้ผู้สูงอายุออกกำลังกายที่บ้าน โปรแกรมนี้ใช้ระยะเวลา 8 สัปดาห์ ส่วนกลุ่มควบคุมได้รับการดูแลตามปกติ วิเคราะห์ข้อมูลโดยการทดสอบทีแบบสองกลุ่มอิสระและแบบสองกลุ่มไม่อิสระ และการวิเคราะห์ความแปรปรวนร่วม

ผลการวิจัย: หลังเข้าร่วมโปรแกรมกลุ่มทดลองมีคะแนนเฉลี่ยพฤติกรรมการออกกำลังกาย และคะแนนเฉลี่ยความรอบรู้ด้านการออกกำลังกายมากกว่ากลุ่มควบคุมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p = .002 และ p < .001 ตามลำดับ)

สรุปและข้อเสนอแนะ: โปรแกรมเสริมสร้างความรอบรู้ด้านสุขภาพทางการออกกำลังกายช่วยปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการออกกำลังกายได้ ซึ่งควรเพิ่มระยะเวลาติดตามพฤติกรรมการออกกำลังกายหลังสิ้นสุดโปรแกรมเป็น 6 เดือน อีกทั้งควรนำโปรแกรมไปปรับใช้กับผู้สูงอายุโรคเรื้อรังอื่นๆ

Purpose: To study the effects of health literacy exercise program on the exercise behaviors and health literacy of older adults with hypertension.

Design: Quasi-experimental.

Methods: The sample was comprised of 102 older adults with hypertension. Samples were obtained through simple random sampling from two districts of central Bangkok; one district was randomized to be experimental group and the other control group with 51 participants each. The experimental group received the health literacy exercise program applied the health literacy concept of the Division of Health Education, Department of Health Service Support, Ministry of Public Health. The program contained with developing skills in accessing reliable exercise behaviors, demonstrations and searching for exercise information, communication practices, practices in evaluating exercise information reliability, exercise teaching and demonstration, and joint decision-making with set exercise goals and plans. In addition, the older adults were instructed to exercise at home for a period of eight weeks, while the control group received only routine care. The data were analysis using Independent t-test, paired t-test, and ANCOVA.

Main findings: After participating in the program, the experimental group had significantly higher means of exercise behaviors and health literacy than the control group (p = .002 and p < .001, respectively).

Conclusion and recommendations: Health literacy exercise program helps to improve exercise behaviors. The monitoring time for exercise behaviors after the end of the program should be increased to six months in order to assess the continuance of exercise behaviors. Moreover, the program should be adapted for older adults with other chronic diseases.