ผลของโปรแกรมส่งเสริมปฏิสัมพันธ์ระหว่างมารดา-ทารกต่อการตอบสนองของมารดาต่อความต้องการของทารก และความรักใคร่ผูกพันระหว่างมารดา-ทารกในมารดาที่มีบุตรคนแรก

Abstract

วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาผลของโปรแกรมส่งเสริมปฏิสัมพันธ์ระหว่างมารดา-ทารกต่อการตอบสนองของมารดาต่อความต้องการของทารก และความรักใคร่ผูกพันระหว่างมารดา-ทารกในมารดาที่มีบุตรคนแรก

รูปแบบการวิจัย: การวิจัยกึ่งทดลอง ประเภทศึกษาสองกลุ่มวัดผลหลังการทดลอง

วิธีดำเนินการวิจัย: กลุ่มตัวอย่างเป็นมารดาที่มีบุตรคนแรก และทารกในหอผู้ป่วยหลังคลอด โรงพยาบาลมหาวิทยาลัยแห่งหนึ่งในกรุงเทพมหานคร จำนวน 51 คู่ แบ่งเป็นมารดาและทารกกลุ่มควบคุม 25 คู่ และกลุ่มทดลอง 26 คู่ กลุ่มควบคุมได้รับการพยาบาลตามปกติ ส่วนกลุ่มทดลองได้รับการพยาบาลตามปกติร่วมกับโปรแกรมส่งเสริมปฏิสัมพันธ์ระหว่างมารดา-ทารก เก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบสอบถามข้อมูลส่วนบุคคล แบบสอบถามการตอบสนองของมารดาต่อความต้องการของทารก และแบบสอบถามความรักใคร่ผูกพันของมารดาหลังคลอด วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนา การทดสอบค่าที และสถิติแมน-วิทนีย์ ยู

ผลการวิจัย: กลุ่มทดลองมีคะแนนเฉลี่ยการตอบสนองของมารดาต่อความต้องการของทารกและความรักใคร่ผูกพันระหว่างมารดา-ทารกหลังการทดลอง สูงกว่ากลุ่มควบคุมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ 1 เดือนหลังคลอด (Z = 5.878, p < .05 และ t = 6.116, p < .05 ตามลำดับ)

สรุปและข้อเสนอแนะ: โปรแกรมส่งเสริมปฏิสัมพันธ์ระหว่างมารดา-ทารกในระยะหลังคลอด ช่วย ส่งเสริมให้มารดาที่มีบุตรคนแรกสามารถอ่านสื่อสัญญาณทารกที่บอกความต้องการของตนเอง ทำให้มารดาตอบสนองความต้องการของทารกได้ดี เพิ่มความรักใคร่ผูกพันระหว่างมารดา-ทารกมากกว่าการได้รับการพยาบาลตามปกติ เมื่อทารกอายุ 1 เดือน ดังนั้นพยาบาลสามารถนำโปรแกรมไปใช้เพื่อส่งเสริมให้มารดาที่มีบุตรคนแรกสามารถตอบสนองความต้องการของทารกได้อย่างเหมาะสม และเกิดความรักใคร่ผูกพันระหว่างมารดา-ทารก และควรให้คำปรึกษามารดาที่มีปัญหาในช่วงแรกหลังจำหน่ายออกจากโรงพยาบาล

Purpose: This research was designed to examine the effect of the maternal-infant interaction-promoting program on maternal responsiveness and maternal-infant attachment in first-time mothers.

Design: Quasi-experimental research, the posttest only control group design.

Methods: The sample was 51 dyads of healthy first-time mothers and their infants admitted to the postpartum unit at a university hospital in Bangkok. They were divided into the control and the experimental groups with 25 and 26 dyads in each group, respectively. The control group received only routine nursing care. The experimental group received routine nursing care and the maternal-infant interaction-promoting program. Data were collected by using the Personal Data Questionnaire, Maternal Infant Responsiveness Questionnaire, and Maternal Postnatal Attachment Questionnaire. Data were analyzed by descriptive statistics, independent t-test and Mann-Whitney U test.

Main findings: The study results revealed that mothers in the experimental group had a significantly higher mean score of maternal responsiveness and maternal-infant attachment than those in the control group (Z = -5.878, p < .05 and t = -6.116, p < .05, respectively) at one month postpartum.

Conclusion and recommendations: The maternal-infant interaction-promoting program during postpartum can enhance the mothers’ capability to understand infant cues. Therefore, they can be responsive to their infant’s behaviors, resulting in increasing maternal-infant attachment at one month postpartum. Therefore, nurses should be encouraged to use this program to teach new mothers about infant cues and how to response to their infant cues. Counseling should be provided to mothers who have a problem about reading the infant cues particularly during the first week after discharge from the hospital.