การนวดเต้านมเพื่อส่งเสริมและแก้ไขปัญหาการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ : การปฏิบัติพยาบาลตามหลักฐานเชิงประจักษ์

Abstract

แม้ประโยชน์จากการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่จะเป็นที่ยอมรับอย่างกว้างขวางทั่วโลก แต่อัตราการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียว 6 เดือนของประเทศไทยยังคงต่ำกว่าเป้าหมายของประเทศและต่ำกว่าค่าเฉลี่ยทั่วโลกอยู่มาก ปัญหาที่พบบ่อยเกิดจากการมีปริมาณน้ำนมน้อย และปัญหาที่เกิดจากเต้านม ได้แก่ อาการเจ็บเต้านม เต้านมคัดตึง เต้านมอักเสบ หรือท่อน้ำนมอุดตัน นับเป็นอุปสรรคสำคัญที่ทำให้มารดาล้มเลิกการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่เร็ว การนวดเต้านมเป็นทางเลือกหนึ่งของวิธีการช่วยสร้างน้ำนมและแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้น ซึ่งเป็นวิธีการที่มีความเสี่ยงต่ำ จากการทบทวนวรรณกรรมพบว่า การนวดเต้านมมีวัตถุประสงค์เพื่อส่งเสริมการไหลและเพิ่มปริมาณน้ำนม ลดอาการเจ็บเต้านม ลดอาการเต้านมคัดตึง และลดอาการท่อน้ำนมอุดตัน แต่ไม่สามารถสรุปได้ว่าวิธีการใดมีประสิทธิภาพมากที่สุด สำหรับการปฏิบัติทางคลินิกนั้น การนวดเต้านมและการระบายน้ำนมเป็นเพียงการแก้ไขปัญหาชั่วคราวเท่านั้น พยาบาลจึงควรให้ความสำคัญในการป้องกันการเกิดปัญหาด้วยการสร้างแนวการประเมินคัดกรองกลุ่มเสี่ยง ให้ความรู้และฝึกทักษะที่จำเป็นต่อการป้องกันและแก้ไขปัญหา และเน้นย้ำการนำทารกดูดนมแม่จากเต้า รวมทั้งควรมีการติดตามอย่างต่อเนื่อง เพื่อส่งเสริมการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ในระยะยาว

Although the benefits of breastfeeding are commonly acknowledged worldwide, exclusive breastfeeding rate at six months in Thailand is still much lower than the national target and the global average. Common problems are caused by insufficient milk volume and breast-related problems, including breast pain, breast engorgement, mastitis, and plugged ducts. These problems can be the important reasons for early quitted breastfeeding. Breast massage, a low risk treatment, is an alternative method of promoting milk production and solving breast-related problems. According to literature review, the purposes of breast massage are to help promoting milk flow and volume and decreasing breast pain, breast engorgement, and plugged ducts symptoms. However, it cannot be concluded which method of breast massage is the most effective. For the clinical practice, breast massage and breast milk expression are temporary solutions; thus, nurse professionals should emphasize the prevention for breast-related problems via developing screening assessment for a high-risk case, providing breastfeeding knowledge and necessary skills, and highlighting effective suckling infants. Continuing follow up should be performed to promote the sustainability of breastfeeding.