ประสิทธิผลของโปรแกรมการเรียนรู้แบบมีส่วนร่วมของชุมชน เพื่อป้องกันไข้หวัดนก อ.เมือง จ.นครสวรรค์

Abstract

ไข้หวัดนกเป็นปัญหาสาธารณสุขที่สำคัญของประเทศไทยในปัจจุบัน การดำเนินการ ควบคุมและป้องกันโรคต้องมุ่งที่การให้ชมุ ชนมีส่วนร่วมรับรู้ในปัญหา และร่วมกันหาแนวทางแก้ไข ดังนั้นการวิจัยกึ่งทดลองนี้ จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาผลของโปรแกรมการเรียนรู้แบบมีส่วนร่วม ที่พัฒนาขึ้นโดยประยุกต์แนวคิดแบบแผนความเชื่อด้านสุขภาพ ทฤษฎีความสามารถตนเอง และการมีส่วนร่วมของชุมชนเพื่อสร้างเสริมพฤติกรรมป้องกันโรคไข้หวัดนก กลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ ประชากรที่อาศัยอยู่หมู่ ที่ 4 และ 3 ตำบลบางพระหลวง อำเภอเมือง จังหวัดนครสวรรค์ แบ่งเป็นกลุ่ม ทดลอง ประกอบด้วย แกนนำป้องกันโรคไข้หวัดนก จำนวน 43 คน ตัวแทนครัวเรือน จำนวน 51 คน ส่วนกลุ่มเปรียบเทียบ ประกอบด้วยตัวแทนครัวเรือน จำนวน 109 คน กลุ่มทดลองได้รับโปรแกรม การเรียนรู้แบบมีส่วนร่วม ที่ใช้เทคนิคการเรียนรู้ผ่านกระบวนการกลุ่ม การระดมความคิด อภิปราย ปัญหา การสาธิตและฝึกปฏิบัติ และการดำเนินกิจกรรมป้องกันไข้หวัดนกด้วยตนเอง ระยะเวลา ทดลอง 12 สัปดาห์ เก็บข้อมูลก่อนและหลังการทดลองโดยใช้แบบสัมภาษณ์ ผลการวิจัย พบว่า โปรแกรมการเรียนรู้แบบมีส่วนร่วมเพื่อป้องกันไข้หวัดนก มีผลทำให้แกนนำ ป้องกันโรคไข้หวัดนก และตัวแทนครัวเรือนในกลุ่มทดลอง มีความรู้เรื่องไข้หวัดนก การรับรู้โอกาส เสี่ยงและการรับรู้ความรุนแรงของโรคไข้หวัดนก การรับรู้ประโยชน์และอุปสรรคของการทำ พฤติกรรมป้องกันโรคไข้หวัดนก การรับรู้ความสามารถของตนเองในการป้องกันโรคไข้หวัดนก และมีพฤติกรรมป้องกันโรคไข้หวัดนกดีขึ้นกว่าก่อนการทดลองและดีกว่ากลุ่มเปรียบเทียบอย่างมี นัยสำคัญทางสถิติ (p<0.05)

Bird flu or avian influenza is one of the important health problems in Thailand. Prevention and control of the disease should emphasize more community participation and involvement. The community should be more aware of the problem and should take action in prevention and control of the disease. The objective of this quasi-experimental research was to study the effectiveness of a community participatory learning program on avian influenza prevention in Mueang district, Nakhonsawan province. Concepts of community participation, Health Belief Model, and Self-Efficacy Theory were applied to develop the program to promote bird flu prevention behaviors at the community level. The experimental group comprised 43 key community leaders and 51 household representatives from the 4th village of Bangpra Hlong sub-district, Mueang district, Nakhonsawan. 109 household representatives from the 3rd village of the same sub-district were included in a comparison group. Only the experimental group participated in the learning program which emphasized learning through group process, brain storming, problem discussion, demonstration, and practices. The study program lasted 12 weeks. Structured interview questionnaires were used to collect data before and after the experimentation. Results of the study showed that the community participation learning program, could significantly enhance knowledge about bird flu, perceived susceptibility to avian influenza, perceived severity of the influenza, perceived benefits and barriers from bird flu prevention practices, and perceived self-efficacy to perform the flu prevention behaviors of the experimental group. Their prevention practices regarding bird flu were also significantly better than before the experiment and than the comparison group (p<0.05).