โนราเหยียบเสน

Abstract

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาภูมิปัญญาโนรากับการรักษาเสนในพิธีกรรมโนราเหยียบเสน วิเคราะห์ระบบความเชื่อ กระบวนการและปรากฏการณ์ในพิธีกรรม และสังเคราะห์ภูมิปัญญา ความเชื่อ ที่มีผลต่อปรากฏการณ์ของพิธีกรรมโนราเหยียบเสนกับการรักษาเสน ผู้วิจัยบูรณาการแนวคิดภูมิปัญญาพื้นบ้านภาคใต้ระบบความเชื่อคนไทยภาคใต้ พหุลักษณ์การแพทย์ การตีความวัฒนธรรมของคลิฟฟอร์ด เกียซ และการศึกษาพิธีกรรมเชิงสัญลักษณ์ของวิคเตอร์ เทอร์เนอร์ โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพแบบชาติพันธุ์วรรณนาเน้นการสังเกตอย่างมีส่วนร่วมในกระบวนการและปรากฏการณ์ในพิธีกรรมโนราโรงครูท่าแค และโนราโรงครูทวดจอมเฒ่าหน้าทอง จังหวัดพัทลุง ผลการศึกษาพบว่า พิธีกรรมโนราเหยียบเสน ยังคงปรากฏให้เห็นอยู่ในพิธีกรรมโนราโรงครูเป็นการรักษาเสนที่มีลักษณะคล้ายปาน เป็นเนื้อนูนขึ้นมาบนผิวหนัง โนราเหยียบเสนเป็นภูมิปัญญาโนราที่ประสมประสานความเชื่อทั้งลัทธิ ศาสนา ไสยศาสตร์ จริยวัตร และการปัดเป่าไข้รักษาเสน ทั้งนี้โนราเจ้าพิธีต้องไม่เป็นโนราปราชิก และผ่านการตัดจุก ผูกผ้า ครอบเทริด ตามธรรมเนียมปฏิบัติของโนราเสียก่อน จึงจะสามารถประกอบพิธีกรรมรักษาเสนให้หายได้ กระบวนการของพิธีกรรม แบ่งออกเป็นช่วงก่อนเริ่มพิธีกรรม มีการเตรียม ความพร้อมของโนราเจ้าพิธีและผู้ที่มาเข้าร่วมการประกอบพิธีกรรมโนราเหยียบเสน ที่กำลังจะเปลี่ยนบทบาทไปเป็นผู้รักษาและผู้รับการรักษา ช่วงประกอบพิธีกรรม ผู้เข้ารับการรักษาจะยื่นขันหมากเครื่องบูชาให้แก่โนราเจ้าพิธีแสดงถึงความเคารพบูชาครู โนราเจ้าพิธีจะใช้เครื่องพิธีเปรียบเสมือนเครื่องยา ประกอบกับใช้บทร้อง ท่าทางดนตรี อักขระ คาถาอาคมในการประกอบพิธีกรรม และช่วงหลังพิธีกรรม ผู้รับการรักษามีสถานภาพที่ได้รับ การรักษาเสนแล้ว จะคอยสังเกตการเปลี่ยนแปลงของเสน หลังจากเข้ารับการรักษาไปแล้วช่วงระยะเวลาหนึ่งแม้ว่าการแพทย์แผนปัจจุบันจะสามารถรักษาเสนให้หายขาดได้ แต่ปรากฏการณ์พิธีกรรมโนราเหยียบเสนก็ยังคงมีบทบาทหน้าที่ต่อสังคมพื้นบ้านภาคใต้ ทั้งนี้เพราะระบบความเชื่อและพิธีกรรมโนราเหยียบเสนไม่เพียงแต่รักษาเสนบนร่างกายเท่านั้น แต่ยังเป็นการเยียวยาจิตใจด้วยความเชื่อ ความศรัทธาที่มีต่อโนราของผู้มารับการรักษาเสน อีกด้วย

The purpose of this research was to study Nora with Sen treatment in the Nora Yeap Sen ritual, analyze the belief system, the process, and the phenomena in the ritual, and synthesize the folk wisdom and the belief affecting the phenomena of the Nora Yeap Sen ritual with the Sen treatment. The researcher integrated southern folk wisdom, the belief system of people of the South, the concept of medical plurality, the Clifford Geertz's interpretation of cultures, and the study of the symbolic rituals of Victor Turner. An ethnographic approach was used as the research methodology through participatory observation during the process and the phenomena in the ritual of Nora Rong Kru Tha Khae and Nora Rong Kru Thuat Chomthao Na Thong ritual in Phatthalung province. It was found that the Nora Yeap Sen ritual that appeared in the Nora Rong Kru ritual which was the Sen treatment similar to the stigma and texture raised on the skin. Nora Yeap Sen is the folk wisdom that combines the beliefs in religion, superstition, ethics, and the curing of fever and Sen treatment. Nora who was the master of ceremony was not to be "Nora Prachick", who got married before passed the "Phuk Pha Yai" ceremony and accepting the "Serd" (Nora's crown) and Nora was completed to the Nora cultural practices such as "Tad Chuk" (hair-cut at the top knot), "Phuk Pha Yai" (tie the Nora's cloth) or "Krob Serd" (wearing crown on the head). Therefore, the Sen treatment was used to cure. The ritual processes started when the Nora master of ceremony and the participant preparation in the Nora Yeap Sen ritual who changed to healer and the patients, during the ritual process, the patients gave sacrifice to the Nora master of ceremony for showing respect to the healer. The Nora master of ceremony used the sacristy that was compared to folk medication, accompanying with the lyrics, movement, music, alphabet and witchcraft during the ritual, and the post-ritual process, the patients who were received the Sen treatment had to observe whether the Sen changed after the treatment for a while. Although, at present, the conventional medication can permanently cure the Sen, the phonomena of Nora Yeap Sen ritual still played an important role to the southern folk society. That is because their belief system and the Nora Yeap Sen ritual did not only cure the Sen on body, but also did heal their mind with the belief and the faith for the people who received the Sen treatment.