การส่งเสริมการสร้างส้วมในชนบท : ศึกษาเฉพาะองค์ประกอบที่มีอิทธิพลต่อการมีส่วนร่วมของชุมชน

Abstract

เพื่อที่จะเพิ่มปริมาณการสร้างส้วมของประเทศไทยให้มากขึ้น กระทรวงสาธารณสุขได้ใช้กลวิธีสนับสนุนหลัก 5 ประการคือ กองทุนสุขาภิบาล ช่างสุขภัณฑ์ประจำหมู่บ้าน การมีส่วนร่วมของชุมชน การตระหนักของประชาชน และปรัชญาด้านสาธารณสุขมูลฐาน แม้ว่าอัตราการสร้างส้วมจะเพิ่มขึ้นก็ตาม แต่เป็นที่ประจักษ์แน่นอนว่า การเพิ่มด้วยอัตรานี้จะไม่สามารถทำให้ปริมาณการสร้างส้วมทั่วประเทศถึงระดับที่ประเทศตั้งเป้าไว้ในปี ค.ศ.2000 หรือพ.ศ.2543 การศึกษานี้กล่าวถึงความเข้าใจถึงพลวัตของกระบวนการจัดสินใจด้านพฤติกรรมและสังคม ที่สามารถส่งเสริมการวางแผนและการดำเนินการที่เกี่ยวกับการปรับปรุงสุขาภิบาลสิ่งแวดล้อมโดยเฉพาะอย่างยิ่งการศึกษานี้มุ่งวิเคราะห์ความเชื่อส่วนบุคคลและค่านิยมที่เกี่ยวข้องกับกลวิธีทั้ง 5 ปรากรที่มีอิทธิพลต่อการสร้างส้วม ซึ่งการศึกษาดังกล่าวนี้ยังไม่มีใครศึกษาอย่างมีระบบมาก่อนในประเทศไทย นอกจากนี้ในระดับหมู่บ้านที่มีระดับการสร้างส้วมต่ำและสูงได้ ศึกษาหาความสัมพันธ์ระหว่างการใช้กลวิธีด้านกองทุนสุขาภิบาล และช่างสุขภัณฑ์หมู่บ้านกับการสร้างส้วมของชาวบ้าน การศึกษานี้ใช้วิธาการสำรวจในการเก็บข้อมูลใช้การสัมภาษณ์ ประกอบกับข้อมูลทุติยภูมิจากสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดสุรินทร์ ผลการศึกษาพบว่า มีความสุมพันธ์ระหว่างกลวิธีด้านกองทุนสุขาภิบาลและช่างสุขภัณฑ์หมู่บ้านที่มีระดับการสร้างส้วมต่ำและสูง และในระดับครัวเรือนพบว่าการรับรู้ค่านิยมของหัวหน้าครัวเรือนในหมู่บ้านที่มีระดับการสร้างส้วมต่ำลสูงต่อกลวิธีด้านกองทุนสุขาภิบาล ช่างสุขภัณฑ์หมู่บ้าน การมีส่วนร่วมชองชุมชน และการรับรู้ของประชาชนมีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติการวิเคราะห์เชิงสถิติโดย Stepwise Discriminant พบว่า การรับรู้ค่านิยมของกลวิธีด้านกองทุนสุขาภิบาล และการมีส่วนร่วมของชุมชนเป็นองค์ประกอบสำคัญที่มีอิทธิพลต่อการสร้างส้วมของชาวบ้าน การสร้างส้วมนี้ชี้ให้เห็นความสำคัญของการวิจัยด้านพฤติกรรมศาสตร์ และสังคมศาสตร์ตลอดจนการวางแผนสุขศึกษา ซึ่งช่วยส่งเสริมกลวิธีทั้ง 5 ประการ ที่ใช้ในโครงสร้างสนับสนุนการสร้างส้วมให้ประสบผลสำเร็จมากขึ้น