สถานการณ์การทำงานและสุขภาวะของอาจารย์พยาบาลไทยที่ปฏิบัติงานในสถาบันการศึกษาพยาบาลภายหลังเกษียณอายุราชการ

Abstract

การวิจัยเชิงพรรณนานี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสถานการณ์การทำงานและสุขภาวะของอาจารย์พยาบาลไทย ที่ปฏิบัติงานในสถาบันการศึกษาพยาบาลภายหลังเกษียณอายุราชการในภูมิภาคต่างๆของไทย กลุ่มตัวอย่าง เป็นผู้บริหารสถาบันการศึกษาพยาบาล 30 คน/สถาบัน และอาจารย์พยาบาลผู้เกษียณอายุ 91 คน จากภาคเหนือ 25 คน ภาคกลางและภาคตะวันออก 37 คน ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ 25 คน และภาคใต้ 4 คน เก็บรวบรวมข้อมูล ทั้งเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ โดยใช้แบบสอบถามข้อมูลสถาบันและความคิดเห็นของผู้บริหารและสัมภาษณ์อาจารย์พยาบาลผู้เกษียณอายุราชการ ผลการศึกษา พบมีการทำงานของอาจารย์พยาบาลผู้เกษียณร้อยละ 13.8 ใน 30 สถาบันการศึกษาพยาบาลด้วยเหตุผลหลัก คือ ความขาดแคลนอาจารย์พยาบาล พบมีการทำงานทั้งแบบจ้างงานและต่ออายุราชการ ส่วนใหญ่ทำงานแบบเต็มเวลา มีบทบาทเป็นผู้สอนและผู้บริหาร และพบว่าทั้งผู้บริหารและอาจารย์พยาบาลมีทัศนคติเชิงบวกต่อการทำงานหลังเกษียณ เหตุผลที่อาจารย์พยาบาลตัดสินใจทำงานหลังเกษียณคือ งานที่ทำเป็นงานเดิมที่ถนัดได้รับการยอมรับจากหน่วยงาน และครอบครัวสนับสนุน สิ่งที่ทำให้คงอยู่ในงานคือ ภาระงานที่เหมาะสม บรรยากาศการทำงานดี และมีสวัสดิการเสริม ด้านสุขภาวะของอาจารย์พยาบาลในการศึกษานี้พบว่า สุขภาวะตามการรับรู้ของอาจารย์พยาบาล คือ ความสุข และ ความพึงพอใจในการทำงานและการใช้ชีวิตหลังเกษียณ และภาวะสุขภาพ (กาย ใจ ปัญญา สังคม) อยู่ในเกณฑ์ดี แม้มีโรคยังสามารถดูแลตนเองและทำงานได้ และการทำงานหลังเกษียณทำให้มีสุขภาวะดีขึ้น จึงควรส่งเสริมการทำงานหลังเกษียณเพื่อสุขภาวะของอาจารย์พยาบาลผู้เกษียณและเพื่อประโยชน์ของสถาบัน องค์กรวิชาชีพ และสังคม

This descriptive study aimed to explore working situation and health of Thai nurse educators after retirement from work in four regions of Thailand. Sample included 30 heads of nursing colleges/faculties and 91 retired nurse educators : 25 from the north, 37 from the central and the east, 25 from the NE, and 4 from the south of Thailand. Quantitative and qualitative data were collected from heads of colleges/faculties, and from the retired nurse educators through the open-ended questionnaires and the interview guide. Results of working situation showed that there were 13.8% (30 colleges) retired nurse educators working with the main reason of lacking of nurse educators. Both newly employed and extended working age were found. Most of nurse educators were working full-time and employed as instructors and/or administrators. Both administrators and nurse educators had positive attitude toward working after retirement age. The nurse educators decided to work after retirement because it was the familiar job, the workplace accepted retired faculty, and the families were supportive. The reasons to continue working were : the appropriate work assignment, the good working environment, and the additional welfare benefits. Health or well-being nurse educators perceived that health or well-being means happiness, and satisfaction in working and in life after retirement, and they were in good health (physical, psychological, intellectual, social). Even though they had diseases, they could take care of themselves and could work well. Working after the retirement age, made their health better. It is suggested that working after retirement age should be promoted for the health/well-being of the retired nurse educators, and for the benefits of institution, the profession and society.