ปัจจัยที่มีผลต่อพฤติกรรมการดูแลตนเองของคนทำงานที่ป่วยด้วยโรคกระดูกสันหลังเคลื่อนกดทับเส้นประสาท

Abstract

การศึกษาครั้งนี้เป็นการวิจัยภาคตัดขวาง มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อการดูแลตนเองในผู้ป่วยวัยทำงานที่ป่วยด้วยโรคกระดูกสันหลังเคลื่อนกดทับเส้นประสาทตามกรอบแนวคิด PRECEDE-PROCEED framework กลุ่มตัวอย่างเป็นผู้ป่วยวัยทำงานที่ป่วยด้วยโรคกระดูกสันหลังเคลื่อนกดทับเส้นประสาททั้งหมด 170 คน คัดเลือกผู้ป่วยโดยใช้การสุ่มอย่างง่าย เก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบสอบถามที่ผู้วิจัยสร้างขึ้น วิเคราะห์ความสัมพันธ์โดยใช้สถิติค่าสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์ตามแบบเพียร์สัน และถดถอยพหุแบบขั้นตอน ผลการวิจัยพบว่า ผู้ป่วยโรคกระดูกสันหลังเคลื่อนกดทับเส้นประสาทมีพฤติกรรมการดูแลตนเองอยู่ในระดับปานกลาง (ร้อยละ 57.6) โดยมีพฤติกรรมการดูแลตนเองในเรื่องของการไปพบแพทย์เมื่อมีอาการผิดปกติมากที่สุด ในการวิจัยนี้พบว่า ปัจจัยส่วนบุคคลเรื่องเพศ อายุ อาชีพและระดับการศึกษามีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการดูแลตนเองของคนทำงานที่ป่วยด้วยกระดูกสันหลังเคลื่อนกดทับเส้นประสาทอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p-value < 0.05) ปัจจัยนำพบว่า ทัศนคติมีความสัมพันธ์เชิงบวกกับพฤติกรรมการดูแลตนเองของคนทำงานที่ป่วยด้วยโรคกระดูกสันหลังเคลื่อนกดทับเส้นประสาทอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p-value < 0.05) และอาการปวดมีความสัมพันธ์เชิงลบกับพฤติกรรมการดูแลตนเองของคนทำงานที่ป่วยด้วยโรคกระดูกสันหลังเคลื่อนกดทับเส้นประสาทอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p-value < 0.05) ปัจจัยเอื้อ ได้แก่ การเข้าถึงสื่อทางด้านสุขภาพ มีความสัมพันธ์เชิงบวกกับพฤติกรรมการดูแลตนเองของคนทำงานที่ป่วยด้วยโรคกระดูกสันหลังเคลื่อนกดทับเส้นประสาทอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p-value < 0.05) ปัจจัยเสริม ได้แก่ การได้รับแรงสนับสนุนจากครอบครัว สถานทำงานและเพื่อนร่วมงานมีความสัมพันธ์เชิงบวกกับพฤติกรรมการดูแลตนเองของคนทำงานที่ป่วยด้วยโรคกระดูกสันหลังเคลื่อนกดทับเส้นประสาทอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ (p-value =< 0.05) ตัวแปรที่สามารถอธิบายพฤติกรรมการดูแลตนเองของคนทำงานที่ป่วยด้วยโรคกระดูกสันหลังเคลื่อนกดทับเส้นประสาท ได้แก่ การได้รับแรงสนับสนุนจากครอบครัว สถานที่ทำงานและเพื่อนร่วมงาน ข้อจำกัดในการทำงาน เพศ อาการปวดและอายุ โดยสามารถร่วมกันทำนายพฤติกรรมการดูแลตนเองของคนทำงานที่ป่วยด้วยโรคกระดูกสันหลังเคลื่อนกดทับเส้นประสาท ได้ร้อยละ 42.3 (R2 = 0.423) ผลการวิจัยนี้มีข้อเสนอแนะว่า ควรมีการจัดกิจกรรมเพื่อส่งเสริมการได้รับการสนับสนุนเรื่องของพฤติกรรมการดูแลตนเองจากครอบครัว สถานที่ทำงานและเพื่อนร่วมงานให้กับในกลุ่มผู้ป่วยวัยทำงาน

This cross-sectional survey research was conducted to study the factors influencing self-care behaviors of workers with herniated lumbar disc by using PRECEDE-PROCEED as a conceptual framework. The sample comprised 170 patients receiving health services at a tertiary care hospital. Data was collected using questionnaires, Independent Chi-square statistics, Pearson's product moment correlation coefficient and stepwise multiple regression were used to analyze the relationship between variables. More than half (57.6%) of the subjects had self-care behavior at a moderate level and the behavior with the highest score was seeing the doctor when symptoms were severe. The results also showed that gender, age, occupation and education were related to the self-care behavior among the patients with a statistical significance (p-value < 0.05). Predisposing factors including attitude toward self-care, and pain were related to the self-care behavior with a statistical significance (p-value < 0.05) while enabling factors especially access to health information were related to the self-care behavior with a statistical significance (p-value < 0.05). Reinforcing factors including receiving encouragement from family, employer, and coworkers were significantly related with a statistical significance (p-value < 0.05). Predictors of self-care behavior were receiving encouragement from family, company and coworkers, gender, pain and age they altogether could predict 42.3% (R2 = 0.423) of self-care behavior of workers with herniated lumbar disc. It is therefore recommended that patients with herniated lumbar disc should be supported to have self-care behavior through employer and coworkers to enhance disease prevention.