การสร้างอัตลักษณ์ของคณะสงฆ์อนัมนิกาย วัดสมณานัมบริหาร ผ่านพิธีทิ้งกระจาดและดนตรีประกอบ

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีจุดประสงค์เพื่อ (1) ศึกษากระบวนการสร้างอัตลักษณ์ของพิธีทิ้งกระจาดและการใช้ดนตรีประกอบพิธีของคณะสงฆ์อนัมนิกายของวัดสมณานัมบริหาร (2) ศึกษาแนวทางการสืบทอดพิธีทิ้งกระจาดของพระสงฆ์อนัมนิกาย โดยออกแบบงานวิจัยให้เป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพ และใช้แนวทางมานุษยวิทยาการดนตรีในการเก็บรวบรวมข้อมูลภาคสนาม วิเคราะห์ข้อมูลผ่านแนวคิดเรื่องอัตลักษณ์ แนวคิดการเปลี่ยนแปลงทางสังคมและนำเสนอด้วยการพรรณนาวิเคราะห์ ผลการวิจัยพบว่า พิธีทิ้งกระจาดของวัดสมณานัมบริหารมีการรักษาขั้นตอนของพิธีตามความเชื่อในพระสูตรอัคนีชวาลมุขเปรตพลี โดยแบ่งพิธีเป็น 3 ช่วง ได้แก่ (1) ช่วงเปิดพิธี (2) ช่วงประกอบพิธีทิ้งกระจาด (3) ช่วงปิดพิธี โดยในแต่ละช่วงของพิธีมีการใช้ดนตรีประกอบ มีรูปแบบของทำนอง 14 ทำนอง ประกอบบทสวด 18 บทและใช้เครื่องดนตรีจีนร่วมกับเครื่องดนตรีไฟฟ้า กระบวนการสร้างอัตลักษณ์พบว่ามี 3 ประเด็นที่สำคัญ คือ (1) การประกอบพิธีทิ้งกระจาดของคณะสงฆ์อนัมนิกาย (2) การสร้างอัตลักษณ์ผ่านการใช้และการปรับใช้ดนตรีใน การประกอบพิธี ได้แก่การใช้เครื่องดนตรีจีนและเครื่องดนตรีไฟฟ้า (คีย์บอร์ด) และการผสมผสานทำนองเพลงไทยมาใช้เป็นทำนองประกอบการสวด (3) องค์ประกอบอื่นๆ ได้แก่ การกำหนดสัญชาติของพระสงฆ์ การแต่งกาย การปรับเปลี่ยนลักษณะการฉันอาหาร และธรรมเนียมการรับพานครู การสืบทอดประกอบด้วย 3 ส่วนได้แก่ (1) พระสงฆ์ (2) นักดนตรี (3) ฆราวาส โดยมีข้อเสนอแนะในการจัดเก็บข้อมูลอย่างเป็นระบบ จัดตั้งศูนย์กลางการฝึกสอน การร่วมมือของภาคส่วนต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง การจัดทำสื่อการสอนที่มีประสิทธิภาพ จัดตั้งคณะทำงานเพื่อฝึกสอนการสวดมนต์ประกอบพิธี รับบุคคลเข้ามาอุปสมบทและรับเยาวชนมาเพื่อฝึกหัดดนตรี ในการวิจัยครั้งต่อไปควรมุ่งเน้นการศึกษาในมิติของดนตรีวิทยาที่ให้ความสำคัญในการศึกษาทำนองสวด และการสำรวจการประกอบพิธีทิ้งกระจาดในพื้นที่อื่นๆ เพื่อประโยชน์ในการปรับปรุงพิธีทิ้งกระจาด

The objective of this research were (1) to study the process of identity construction of hungry ghost ceremony of Samananam Boriharn temple and its music, and (2) to study guidelines of the Inheritance of Hungry ghost ceremony of Anam-Nikaya monks. This research was designed as a Qualitative Research, using Ethnomusicology, Identity, and Social change methodology. Data were analyzed using descriptive analysis. Research found that the hungry ghost ceremony of Samananam Boriharn temple has the conservation of ceremony according to the Hungry ghost sutra. The ceremony could be divided into 3 parts (1) opening (2) ceremony, and (3) closing with music in each part which contains 14 melodies with 18 chanting and played with Chinese instruments and electric instrument. The identity construction found 3 important points (1) the hungry ghost ceremony (2) the identity construction through usage and adaptation of music in ceremony including usage of Chinese instruments and electric instrument (Keyboard), and combination of Thai traditional music with chanting melodies, and (3) other components including monks' nationality, dressing, changing of eating habit, and custom of receiving the offering tray. The inheritance contains 3 parts (1) Monks (2) Musicians, and (3) Followers. The recommendations of the study are to install systematically data saving system, establish the training center, co-operate with related people, make the efficient media, establish the team for chanting training, and recruit people for ordination and training in music. The future research should focus on studying in musicology, and do survey the ceremony in other places for further improvement of the ceremony.