ความผาสุกทางใจของผู้สูงอายุในจังหวัดสมุทรปราการ

Abstract

ประเทศไทยกําลังก้าวเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุเช่นเดียวกับประเทศอื่นๆ ทั่วโลกผู้สูงอายุมีการเปลี่ยนแปลงไปในทางเสื่อมทั้งด้านร่างกายและจิตใจส่งผลต่อความผาสุกทางใจของผู้สูงอายุการศึกษาเชิงพรรณนาครั้งนี้เพื่อศึกษาความผาสุกทางใจและความสัมพันธ์ระหว่างพัฒนกิจของครอบครัวระยะวัยชรา พฤติกรรมการดูแลตนเองและการเข้าถึงบริการสุขภาพของผู้สูงอายุกลุ่มตัวอย่างได้แก่ ผู้สูงอายุจํานวน 380 คน ที่มีอายุ 70 ปีขึ้นไป อาศัยอยู่ในเขตเมือง จังหวัดสมุทรปราการ เก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบแบบสัมภาษณ์ประกอบด้วยคําถาม 5 ส่วน ครอบคลุม 1) ข้อมูลลักษณะประชากร ภาวะสุขภาพ 2) พฤติกรรมการดูแลตนเอง 3) พัฒนกิจของครอบครัวระยะวัยชรา 4)การเข้าถึงบริการสุขภาพ และ 5)ความผาสุกทางใจของผู้สูงอายุ เก็บรวบรวมข้อมูลระหว่างเดือน พฤษภาคม ถึงเดือนกรกฎาคม พ.ศ.2549 ผลการวิจัย : พบว่า 3 ใน 5 ของผู้สูงอายุเป็นเพศหญิง (ร้อยละ 59.2) และสถานภาพสมรสคู่ (ร้อยละ 58.4) มีอายุเฉลี่ย 74.6 (ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน 4.8) เกือบครึ่งหนึ่งของกลุ่มตัวอย่างจบการศึกษาระดับประถมศึกษา (47.9%) รายได้พอใช้แต่ไม่เหลือเก็บ (36.8%) ความผาสุกทางใจของผู้สูงอายุอยู่ในระดับมากด้านที่มีค่าเฉลี่ยต่ําสุดคือด้านความสงบสุขและการยอมรับ พัฒนกิจของครอบครัวระยะวัยชราโดยรวมอยู่ในระดับปานกลาง ด้านที่มีค่าเฉลี่ยสูงสุดคือการคงไว้ซึ่งสัมพันธภาพและการทํากิจกรรมระหว่างสมาชิกในครอบครัวพฤติกรรมการดูแลตนเองและความสามารถในการเข้าถึงบริการสุขภาพอยู่ในระดับปานกลาง อย่างไรก็ตามผู้สูงอายุส่วนใหญ่มีความพึงพอใจในคุณภาพของบริการที่ได้รับ การวิเคราะห์ความสัมพันธ์โดยสัมประสิทธิสหสัมพันธ์ของเพียร์สัน พบว่าปัจจัยด้านพัฒนกิจของครอบครัวระยะวัยชราการเข้าถึงบริการสุขภาพพฤติกรรมการดูแลตนเองมีความสัมพันธ์กับความผาสุกทางใจอย่างมีนัยสําคัญทางสถิติ (r = 0.54, 0.56, 0.46 ตามลําดับ p-value < 0.05) ปัจจัยทั้ง 3 ประการร่วมกันทํานายความแปรปรวนของความผาสุกทางใจของผู้สูงอายุได้ร้อยละ 45.8 ผลการวิจัยนี้สนับสนุน PRECEDE framework ด้านปัจจัยนํา ปัจจัยเสริม และปัจจัยเอื้อ ที่มีอิทธิพลต่อความผาสุกทางใจข้อมูลที่ได้จากการค้นพบนี้สามารถใช้เป็นข้อมูลในการวางแผน ออกแบบการดูแลผู้สูงอายุโดยส่งเสริมการมีส่วนร่วมของครอบครัวและชุมชน ในระดับนโยบายการเข้าถึงบริการสุขภาพ เช่น การเยี่ยมบ้านควรได้รับการปรับปรุง นอกจากนี้ควรจัดให้มีเบี้ยยังชีพหรือจัดตั้งงกองทุนเลี้ยงชีพให้ผู้สูงอายุที่มีอายุ 70 ปีขึ้นไป ซึ่งไม่เพียงแต่ทําให้ผู้สูงอายุมีอายุยืนยาว หากยังเป็นการส่งเสริมความผาสุกทางใจของผู้สูงอายุอีกด้วย

Similar to the rest of the world, Thailand has become an aging society. As people get older, degenerative changes have occurred physically and mentally, affecting their psychological well-being. This descriptive study was conducted to examine psychological well-being and its relationship with family developmental tasks of aging families, self-care, and access to health care service among older adults. The purposive sample consisted of 380 older adults aged 70 years and older who lived in an urban area in Samutprakan Province. Each subject was interviewed using a 5-part questionnaire, consisting of 1) demographic and health status 2) family developmental task of Aging families 3) self-care behaviors 4) access to health care services and 5) psychological well-being. Data collection was done during May and July 2006. The results showed that about three-fifths of the subjects were female (59.2%) and married (58.4%) with average age of 74.6 years (SD = 4.8). Less than a half completed primary school (47.9 %), and had sufficient income without savings (36.8 %). The psychological well-being scores were reported at high level. The lowest score was reported in calmness and acceptance dimension. Total score of the developmental tasks of aging families was at the moderate level and the highest score was in the part of family relationship. Total score of self care behaviors and accessibility to health care service were reported at moderate level. However, most of them were satisfied with the services quality. According to Pearson Product Moment correlation, developmental tasks of aging families, access to health care services, and self-care behaviors were statistically significantly related with psychological well-being (r = 0.54, 0.56, 0.46, respectively with p-value< 0.05). These factors jointly explained about 45.8 % of variance for psychological well-being of the elderly. The findings support the PRECEDE framework that predisposing factors, reinforcing factors and enabling factors can influence psychological well being. This information can be used for designing and planning appropriate services for the elderly by enhancing family and community involvement. At the policy level, accessibility of health services, such as outreach programs should be improved. Additionally, pensions or the provident funds should be available for older adults particularly those 70 years old and older, not only to support their long life, but also promote their psychosocial well-being.