ปัจจัยเสี่ยงต่อพาหะไวรัสตับอักเสบ บี ในหญิงวัยเจริญพันธุ์คู่ ชาวเขาเผ่าอาข่าและลีซอ

Abstract

การศึกษาภาคตัดขวางนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อประเมินความชุกและปัจจัยเสี่ยงต่อการเป็นพาหะไวรัสตับอักเสบ บี ในหญิงวัยเจริญพันธุ์ที่แต่งงานแล้ว ซึ่งเป็นชาวเขาเผ่าอาข่าและลีซอ จังหวัดเชียงราย ระหว่างวันที่ 1 มิถุนายน 2542 ถึง 31 สิงหาคม 2542 โดยใช้วิธี RPHA (Reverse Passive Hemagglutination) ในการตรวจหา HBsAg ข้อมูลที่ได้จากแบบสอบถามและผลการตรวจหา HBsAg ในน้ำเหลือง ในการวิเคราะห์ข้อมูลใช้ X2-test (p-value<0.05) และสมการถดถอยลอจิสติกเชิงพหุในการควบคุมตัวแปรภายนอก มีผู้เข้าร่วมการศึกษา 540 คน จาก 625 คน คิดเป็นร้อยละ 86.40 โดยเป็นเผ่าลีซอ ร้อยละ 30.37 และเผ่าอาข่า ร้อยละ 69.63 ร้อยละ 88.71 ไม่ได้รับการศึกษา ร้อยละ 50.93 เป็นกลุ่มที่มีรายได้ครอบครัวต่ำกว่า 9,999 บาทต่อปี ร้อยละ 96.67 มีอาชีพเกษตรกรรม และร้อยละ 51.29 นับถือศาสนาพุทธ และพบว่า ร้อยละ 8.15 เป็นพาหะไวรัสตับอักเสบ บี หลังจากควบคุมปัจจัยรายได้ครอบครัวต่อปี วิธีการใช้ยาคุมกำเนิด และเผ่าพันธุ์ พบว่า เฉพาะกลุ่มที่มีประวัติการฉีดยาในรอบปีที่ผ่านมาเท่านั้นที่มีความเสี่ยงต่อการเป็นพาหะไวรัสตับอักเสบ บี โดยพบว่า กลุ่มที่มีประวัติการฉีดยา 1-5 เข็ม มีความเสี่ยงต่อการเป็นพาหะไวรัสตับอักเสบ บี เป็น 3.80 เท่า (95% CI=1.26-11.48) และกลุ่มที่มีประวัติการฉีดยาเท่ากับหรือมากกว่า 6 เข็ม มีโอกาสเสี่ยงต่อการเป็นพาหะไวรัสตับอักเสบ บี เป็น 5.46 เท่า (95% CI=1.45-20.58) เมื่อเทียบกับกลุ่มที่ไม่มีประวัติการฉีดยา ผลการศึกษาครั้งนี้ยืนยันว่าควรมีการรณรงค์ให้ใช้เข็มฉีดยาและกระบอกฉีดยาที่ใช้ครั้งเดียวแล้วทิ้ง เพื่อป้องกันการแพร่กระจายของเชื้อไวรัสตับอักเสบ บี