อัตราคงใช้และอัตรล้มเหลวของการคุมกำเนิด : ตัวชี้วัดการให้บริการวางแผนครอบครัว

Abstract

การวิเคราะห์ใช้ข้อมูลเฉพาะสตรีที่กำลังแต่งงาน 6,780 ราย จากตัวอย่างสตรีอายุ 15-49 ปี ทุกสถานภาพสมรส 9,558 ราย ของโครงการสำรวจภาวะคุมกำเนิดในประเทศไทย พ.ศ.2539 สำรวจโดยสถาบันวิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหิดล โดยความพึงพอใจของผู้รับบริการคุมกำเนิดใช้วัดด้วยอัตราคงใช้ต่อปีแบบตัดขวาง (Annual Cross-Sectional Continuation Rate) ส่วนอัตราล้มเหลวต่อปีแบบตัดขวาง (Annual Cross-Sectional Failure Rate) ใช้วัดประสิทธิผลของการใช้วิธีคุมกำเนิด (Use-Efficiency) ซึ่งจะวัดเฉพาะวิธีคุมกำเนิดชั่วคราว ได้แก่ ยาเม็ดคุมกำเนิด ยาฉีดคุมกำเนิด ห่วงอนามัย ยาฝังคุมกำเนิด นับระยะปลอดภัย และหลั่งภายนอก อัตราคุมกำเนิดของสตรีที่กำลังแต่งงานอายุ 15-49 ปี เท่ากับร้อยละ 72.2 ในปี พ.ศ.2539 โดยมีแบบแผนการกระจายการใช้วิธีคุมกำเนิดตามอายุ ที่ยังคงอยู่ในลักษณะของแบบแผนการใช้บริการคุมกำเนิดที่สมดุลย์ คือ การมีวิธีคุมกำเนิดให้เลือกใช้หลากหลายวิธีตามความต้องการของผู้ใช้ ผู้ใช้อายุน้อยส่วนใหญ่จะใช้วิธีคุมกำเนิดชั่วคราว และอัตราส่วนของการใช้วิธีคุมกำเนิดถาวรจะเพิ่มสูงขึ้นเมื่อผู้ใช้มีอายุมากขึ้น ความพึงพอใจของผู้ใช้บริการคุมกำเนิดอยู่ในระดับสูง โดยอัตราคงใช้ต่อปีอยู่ระหว่างร้อยละ 67-83 ยาฝังคุมกำเนิดเป็นวิธีที่ผู้ใช้พอใจสูงสุด และต่ำสุดคือ นับระยะปลอดภัย สำหรับวิธีธรรมชาติมีผู้ใช้พอใจมากในภาคใต้ ส่วนถุงยางอนามัยเป็นที่ยอมรับและนิยมสูงสุดในกรุงเทพมหานคร ความพึงพอใจนี้มีความแตกต่างกันมากในแต่ละภาคและเขตที่อยู่อาศัย ส่วนประสิทธิผลของการใช้วิธีคุมกำเนิดพบว่า ลดลงหลายวิธี ได้แก่ ยาเม็ดคุมกำเนิด ยาฉีดคุมกำเนิด และนับระยะปลอดภัย ซึ่งก็มีความแตกต่างกันในแต่ละภาคและเขตที่อยู่อาศัยเช่นกัน อันแสดงถึงความแตกต่างกันของการให้บริการในแต่ละภาคและเขตที่อยู่อาศัย ดังนั้นผู้ให้บริการจึงควรเน้นการปรับปรุงในด้านประสิทธิผลของการใช้วิธีคุมกำเนิด ในขณะเดียวกันก็ควรรักษาความพึงพอใจของผู้ใช้บริการไว้