คู่มือปฏิบัติงาน เรื่อง แนวทางเวชปฏิบัติสำหรับการดูแลผู้ป่วยโรคข้อเข่าเสื่อมตามกรรมวิธีการแพทย์แผนไทย
Issued Date
2567
Resource Type
Language
tha
File Type
application/pdf
No. of Pages/File Size
72 หน้า, Full Text (Intranet only)
Access Rights
restricted access
Rights
ผลงานนี้เป็นลิขสิทธิ์ของมหาวิทยาลัยมหิดล ขอสงวนไว้สำหรับเพื่อการศึกษาเท่านั้น ต้องอ้างอิงแหล่งที่มา ห้ามดัดแปลงเนื้อหา และห้ามนำไปใช้เพื่อการค้า
Rights Holder(s)
โครงการจัดตั้งวิทยาเขตนครสวรรค์ มหาวิทยาลัยมหิดล
Suggested Citation
ณัฐณิชา พึ่งสาระ, พิมพ์ชนก ศรศิริวัฒน์ (2567). คู่มือปฏิบัติงาน เรื่อง แนวทางเวชปฏิบัติสำหรับการดูแลผู้ป่วยโรคข้อเข่าเสื่อมตามกรรมวิธีการแพทย์แผนไทย. สืบค้นจาก: https://repository.li.mahidol.ac.th/handle/20.500.14594/109734
Title
คู่มือปฏิบัติงาน เรื่อง แนวทางเวชปฏิบัติสำหรับการดูแลผู้ป่วยโรคข้อเข่าเสื่อมตามกรรมวิธีการแพทย์แผนไทย
Author(s)
Abstract
ในประเทศไทยปัญหาโรคกระดูกและข้อที่ไม่ได้เกิดจากการบาดเจ็บยังพบอยู่เป็นจำนวนมาก ซึ่งเป็นโรคที่เกิดจากการเสื่อมสึกหรอของข้อต่อต่างๆ ของร่างกายภายหลังการใช้งานมานาน ภาวะข้อเสื่อมตามสภาพร่างกายนั้นจึงเกิดขึ้นกับทุกคนเมื่อมีอายุมากขึ้น สาเหตุมีได้หลายประการ เช่น ผลสะสมจากความเสื่อมและการใช้ข้อเข่าที่ไม่ถูกต้องตั้งแต่วัยหนุ่มสาว การที่มีน้ำหนักตัวมาก ทำให้เข่าต้องรับน้ำหนักที่เพิ่มขึ้นหลายเท่าตัวในทุกขณะที่ก้าวเดิน หรือเคยได้รับอุบัติเหตุบริเวณข้อเข่ามาก่อน บางรายเคยมีการอักเสบติดเชื้อ หรือเป็นโรคไขข้อบางชนิด เช่น โรครูมาตอยด์ โรคข้อเข่าเสื่อมเป็นโรคเรื้อรังในระบบกระดูกและกล้ามเนื้อ เกิดจากแรงกระแทกที่ผิดปกติที่กระทำต่อกระดูกอ่อนบริเวณ ผิวข้อ ถือเป็นปัญหาสุขภาพใกล้ตัวที่มีปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดแตกต่างกันออกไป สถิติการเกิดโรคมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง ก่อให้เกิดผลกระทบทั้งด้านร่างกาย จิตใจสังคม และเศรษฐกิจ ผู้ป่วยต้องเผชิญกับความปวด ข้อเข่าฝืด เคลื่อนไหวลำบาก หากไม่ได้รับการดูแลที่เหมาะสมจะทำให้ความรุนแรงของโรคเพิ่มขึ้น และนำไปสู่ความพิการ ส่งผลให้เกิดความเครียด วิตกกังวล เกิดภาวะซึมเศร้า ความทุกข์ทรมาน และเกิดอุปสรรคในการใช้ชีวิตประจำวันเป็นอย่างมาก ทำให้คุณภาพชีวิตลดลงต้องได้รับการดูแลในระยะยาว และสุดท้ายต้องได้รับการรักษาด้วยการผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียม ซึ่งถือเป็นปัญหาสำคัญด้านสาธารณสุขที่ทำให้เสียค่าใช้จ่ายในการรักษาเป็นจำนวนมาก และใช้ระยะเวลาในการฟื้นฟูสภาพข้อเข่าหลังผ่าตัดนาน ในช่วงปี พ.ศ.2554 - 2557 พบว่ามีผู้ป่วยโรคข้อเข่าเสื่อม มารับบริการในหน่วยบริการระบบหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ จากจำนวน 241,135 ราย เป็นจำนวน 274,133 ราย เฉลี่ยเพิ่มขึ้นปีละ จำนวน 8,250 ราย ในช่วงปี พ.ศ 2557 - 2559 พบว่า มีผู้ป่วยโรคข้อเข่าเสื่อมที่ได้รับการผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่า จำนวน 6,353 ราย 8,690 ราย และ 10,736 ราย ตามลำดับ คิดเป็นอัตราเพิ่มขึ้นร้อยละ 23 ต่อปี แสดงให้เห็นว่ามีแนวโน้มผู้ป่วยโรคข้อเข่าเสื่อม และได้รับการผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเพิ่มขึ้นอีกด้วย (ขวัญสุวีย์ อภิจันทรเมธากุล, สุวรรณี สร้อยสงค์ และบุศริน เอี่ยวสีหยก, 2561) งานแพทย์แผนไทยของศูนย์การแพทย์มหิดลบำรุงรักษ์ จังหวัดนครสวรรค์ ได้ปฏิบัติงานภายใต้การกำกับ ดูแล ควบคุมของฝ่ายแพทย์ทางเลือก ศูนย์การแพทย์มหิดลบำรุงรักษ์ จังหวัดนครสวรรค์ โครงการจัดตั้งวิทยาเขตนครสวรรค์ มหาวิทยาลัยมหิดล โดยมีวิสัยทัศน์ พันธกิจ ดังนี้ วิสัยทัศน์ : เป็นโรงพยาบาล 300 เตียง ระดับตติยภูมิ เป็นแหล่งเรียนรู้ด้านการแพทย์และสาธารณสุข มุ่งสู่ความเป็นเลิศด้านผู้สูงอายุภายในปี 2571 พันธกิจ : สร้างศูนย์การแพทย์และสถาบันการศึกษาที่ดูแลผู้ป่วยแบบองค์รวมผสมผสานระหว่างการแพทย์แผนปัจจุบันและแพทย์ทางเลือก เพื่อตอบสนองสังคมผู้สูงอายุ จะเห็นได้ว่าศูนย์การแพทย์มหิดลบำรุงรักษ์ จังหวัดนครสวรรค์ มุ่งสู่ความเป็นเลิศด้านผู้สูงอายุและการดูแลผู้ป่วยแบบองค์รวมผสมผสานระหว่างการแพทย์แผนปัจจุบันและแพทย์ทางเลือก เพื่อตอบสนองสังคมผู้สูงอายุที่จะมีจำนวนมากขึ้น งานแพทย์แผนไทยจึงเล็งเห็นความสำคัญของโรคข้อเข่าเสื่อมซึ่งมักจะเกิดได้บ่อยในผู้สูงอายุ ทำให้เกิดอาการปวดเข่า บวมแดง เข่าฝืดยึด มีเสียงดังในเข่า ไม่สามารถประกอบกิจวัตรประจำวันได้ดังปกติ จึงเปิดคลินิกแพทย์แผนไทยเพื่อรองรับผู้ป่วยข้อเข่าเสื่อมที่มีแนวโน้มสูงมากขึ้นและให้ผู้ป่วย มีทางเลือกในการรักษาโรคอีกทางเลือกหนึ่ง โดยบูรณาการงานร่วมกับกลุ่มสหวิชาชีพ เช่น งานผู้ป่วยนอก งานแพทย์ทางเลือก งานกายภาพบำบัด และงานผู้สูงอายุ เป็นต้น ซึ่งปัจจุบันงานแพทย์แผนไทยของศูนย์การแพทย์มหิดลบำรุงรักษ์ จังหวัดนครสวรรค์ ได้เปิดให้บริการด้านหัตถการ ดังนี้ การนวดรักษา การนวดเพื่อสุขภาพ การประคบสมุนไพร การพอกยาสมุนไพร การเผายาการนั่งถ่าน การรักษาด้วยยาสมุนไพร การบริการให้ความรู้ การให้คำแนะนำหลังการรักษา การติดตามผล และการประเมินผลการรักษา ตามกรรมวิธีการ แพทย์แผนไทยที่มีการพัฒนาสืบทอดกันมายาวนาน จนได้รับความนิยมในปัจจุบันเป็นอย่างมาก ดังนั้น ผู้จัดทำคู่มือจึงได้ศึกษา ค้นคว้า รวบรวมความรู้จากตำรา เอกสาร เพื่อจัดทำคู่มือฉบับนี้ขึ้นเพื่อให้ผู้ปฏิบัติงานนำไปปฏิบัติงานได้อย่างถูกต้อง และเป็นแนวทางเดียวกัน