การวิเคราะห์โครงสร้างบทสนทนาระหว่างเจ้าหน้าที่รัฐกับชนกลุ่มชาติพันธุ์

Abstract

วิทยานิพนธ์นี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาโครงสร้างบทสนทนาระหว่างเจ้าหน้าที่รัฐกับชนกลุ่มชาติพันธุ์และศึกษากลวิธีที่เจ้าหน้าที่ใช้ในการถามและการตอบคำถามของชนกลุ่มชาติพันธุ์ โดยใช้แนวคิด การวิเคราะห์บทสนทนา (Conversation Analysis) ที่ศึกษาจากงานของ Sacks et al., (1974) โดยเก็บข้อมูลจากการบันทึกเสียงบทสนทนาที่เกิดขึ้นจริงในฝ่ายงานทะเบียนราษฎร สำนักทะเบียน อำเภอเชียงคำ จังหวัดพะเยา จำนวน 50 บทสนทนา จากการศึกษา พบว่า โครงสร้างบทสนทนามีอยู่ 3 ส่วน คือ การเปิดการสนทนา การดำเนินการสนทนา และการปิดการสนทนา บทสนทนาที่พบจากการศึกษาเป็นเรื่องที่เกี่ยวข้องกับ สถานะและสิทธิของชนกลุ่มชาติพันธุ์ การเริ่มต้นสนทนาส่วนใหญ่เริ่มโดยฝ่ายเจ้าหน้าที่ พบว่า มีการเปิดการสนทนาด้วยการเรียกให้ชื่อ หรือเรียกให้มาพบ การถามคำถาม การกล่าวเข้าเรื่องทันที และการอธิบาย ขั้นตอนการทำงาน ในส่วนผู้มาติดต่อที่เป็นชนกลุ่มชาติพันธุ์เปิดการสนทนาด้วยการเรียก การกล่าวคำทักทาย และการกล่าววัตถุประสงค์ทันที บทสนทนามีดำเนินการสนทนาด้วยการผลัดกันพูดโดยการถาม-การตอบระหว่างเจ้าหน้าที่กับผู้มาติดต่อที่เป็นชนกลุ่มชาติพันธุ์จนกระทั่ง สิ้นสุดการสนทนา ในการถามคำถามผู้มาติดต่อ พบว่า เจ้าหน้าที่ใช้กลวิธีในการถามอยู่ 6 กลวิธี คือ1) การถามคำถามปลายปิด 2) การถามคำถามปลายเปิด 3) การถามคำถามชี้นำ 4) การถามในรูปแบบถ้อยคำบอกเล่า 5) การถามหลายคำถามต่อเนื่องกัน และ 6) การถามซ้ำ ซึ่งกลวิธีที่ไม่เหมาะสำหรับการถามผู้มาติดต่อที่เป็นชนกลุ่มชาติพันธุ์ คือ การถามหลายคำถามต่อเนื่องกัน เนื่องจากผู้มาติดต่อจะเลือกตอบเฉพาะคำถามใดคำถามหนึ่งเท่านั้น ส่วนการตอบคำถามของผู้มาติดต่อที่เป็นชนกลุ่มชาติพันธุ์พบ 2 แบบ คือ การตอบคำตอบที่คาด และการตอบ คำตอบที่ไม่คาด การตอบคำตอบที่ไม่คาดของชนกลุ่มชาติพันธุ์ส่วนใหญ่ ทำให้เจ้าหน้าที่ต้องพิจารณา คำตอบกับข้อมูลที่มีอยู่อย่างละเอียดอีกครั้ง