The process of resilience promotion in school children in an urban slum area

Abstract

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษากระบวนส่งเสริมความยืดหยุ่นทนทานของเด็กนักเรียนในชุมชนแออัดในเขตเมือง โดยศึกษา 1) คุณลักษณะความยืดหยุ่นทนทาน 2) ปัจจัยปกป้องด้านครอบครัวโรงเรียน เพื่อนและด้านชุมชน 3) ผลลัพธ์การปรับตัว 4) ปัจจัยทำนายความยืดหยุ่นทนทานและผลลัพธ์การปรับตัว และ 5) กระบวนการส่งเสริมความยืดหยุ่นทนทาน ใช้วิธีการศึกษาแบบผสมผสาน การศึกษาเชิงปริมาณสุ่มตัวอย่างจาก นักเรียนระดับมัธยมศึกษาตอนต้นที่อาศัยในชุมชนแออัดในเขตกรุงเทพมหานคร จานวน 306 คน เก็บข้อมูลโดยใช้แบบสอบถาม วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนา และสถิติเชิงอนุมาน การศึกษาเชิงคุณภาพเลือกตัวอย่างแบบเฉพาะเจาะจงจากกลุ่มศึกษาเชิงปริมาณ สัมภาษณ์เชิงลึกและวิเคราะห์ข้อมูลด้วยการวิเคราะห์เนื้อหา ผลการศึกษา พบว่าคุณลักษณะความยืดหยุ่นทนทานเฉลี่ยด้านการมีเป้าหมายชีวิต และการมีศีลธรรม จริยธรรมอยู่ในระดับสูง ส่วนด้านการรู้สึกดีต่อตนเองและความสามารถในการเผชิญปัญหาอยู่ในระดับต่ำ ปัจจัยปกป้องเฉลี่ยด้านครอบครัวและโรงเรียนอยู่ในระดับสูง ส่วนปัจจัยปกป้องด้านเพื่อนและชุมชนอยู่ในระดับต่ำ สาหรับผลลัพธ์การปรับตัวเฉลี่ย พบว่า ด้านสัมฤทธิผลทางการเรียนอยู่ในระดับสูง ส่วนพฤติกรรมทางสังคมอยู่ในระดับต่ำ ปัจจัยปกป้องสามารถร่วมกันทำนายความยืดหยุ่นทนทานได้ร้อยละ 37.2 ส่วนคุณลักษณะความยืดหยุ่นทนทานพบบางคุณลักษณะสามารถทำนายผลลัพธ์การปรับตัวของนักเรียน กระบวนการส่งเสริมความยืดหยุ่นทนทานพบ 3 กระบวนการที่สำคัญ คือ 1) กระบวนการส่งเสริมและพัฒนาศักยภาพ เป็นการเสริมสร้าง สนับสนุนให้เด็กเห็นคุณค่าในตน สมรรถนะแห่งตนและส่งเสริมให้เด็กมีความสามารถเชิงบวก 2) กระบวนการป้องกันปัจจัยเสี่ยง คือ การป้องกันไม่ให้เด็กเข้าไปเผชิญกับปัญหา 3) กระบวนการแก้ปัญหาและเยียวยา เป็นกระบวนการที่พบในเด็กกลุ่มที่สัมผัสกับปัจจัยเสี่ยง ได้แก่ กระบวนการจัดการกับปัญหา และกระบวนการลดผลกระทบจากการสัมผัสปัจจัยเสี่ยง ข้อเสนอแนะ การส่งเสริมและพัฒนาศักยภาพ การป้องกันปัจจัยเสี่ยง และการแก้ปัญหาและเยียวยา เป็นกระบวนการที่ควรสนับสนุนโดยครอบครัว โรงเรียน เพื่อนและชุมชน เพื่อให้เด็กเกิดความยืดหยุ่นทนทาน